پل هفت چشمه، یکی از پل های تاریخی شهر اردبیل است که بر روی رودخانه بالیقلو چای قرار گرفته است.
نام های دیگر این پل عبارتند از: ججین، داشکسن، یدی گوز و کورپی قرمزی که هر کدام از این اسامی ارزش تاریخی خود را دارند. برای مثال ستارخان بعد از فرار از قلعه اردبیل خود را به پل یدی گوز که یارانش در آنجا منتظرش بودند رسانید تا با ملحق شدن به آن ها راهی نجف شود تا فتوای مشروطه را از مجتهدین اخد نماید. در زمان صفویه نام پل، ججین نهاده شده بود و حتی عملیات مرمت در آن زمان آغاز گشت.
پل هفت چشمه از آثار دوره صفویه بوده و دارای هفت چشمه است. ابعاد پل هفت چشمه 46/70 × 3/80 × 3/70 متر می باشد. در توصیف معماری این پل تاریخی می توان گفت که از پایه های سنگی و طاق های ضربی جناقی برای نگهداری پل استفاده گشته و این چل حالت تقارنی داشته است.
پل هفت چشمه دارای هفت دهانه آجری با قوس پنج و هفت و موج شکنهای سنگی است. هم چنین وجود دهانه وسطی باعث زاویه دار بودن عرشه پل شده است و ملات مورد استفاده در ساختمان پل، گچ و آهک می باشد.
هم اکنون از پل هفت چشمه برای گذر وسایل نقلیه سبک و افراد پیاده استفاده می شود. پل هفت چشمه یا یدی گوز به عنوان یکی از آثار ملی ایران مطرح گردید و با شماره 875 به ثبت رسید.
منبع : نشاط آوران
بازار بزرگ اردبیل یکی از بازارهای میانه شهر اردبیل است که در طرفین خیابان امام خمینی قرار گرفته و به همین خاطر براحتی می توان این بازار را پیدا کرد.
از جمله راسته های موجود در بازار اردبیل می توان به راسته اصلی بازار، راسته قیصریه، راسته پیر عبدالملک، علافان، بازار زرگران، بازار سراجان، پارچه فروشان، بازارچه زنجیرلی، کفاشان، آهنگران، مسگران و چاقوسازان اشاره کرد. روشنایی داخل بازار بزرگ اردبیل از طریق روزنه هایی که در پوشش های گنبدی تعبیه شده تأمین می گردد.
در این بازار تاریخی و قدیمی می توان طاق های جناغی و گنبدهای ساده را مشاهده کرد. فضای اصلی سرای بازار اردبیل به شکل مستطیلی می باشد و در این بخش نه گنبد در میانه قرار گرفته که توسط چهار ستون مدور از سنگ خارا نگه داشته می شود. از بخش های مهم بازار بزرگ می توان به چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه اشاره کرد. سنگ نبشته ای بر سر بازارچه شمال شرقی قرار گرفته که به دلیل فرسودگی امکان خواندن نام بانی و تاریخ ساخت بنای بازار اردبیل وجود ندارد.
مجموعه بازار اردبیل از طرف سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بخش اعظم بازار اردبیل با توجه به خیابان کشی هایی که در گذشته صورت گرفته از بین رفته است.
منبع : نشاط آوران
دریاچه شورابیل در جنوب شرقی شهر اردبیل و در ارتفاع 1365 متری از سطح دریا واقع شده است. در گذشته آب دریاچه بسیار شور بوده به همین دلیل این دریاچه به شورابیل معروف شده است. مردمان از گل دریاچه شورابیل برای درمان بیماری های پوستی و رماتیسمی استفاده می کردند.
امروزه به خاطر افزایش حجم آب و وسعت دریاچه از شوری آب کاسته شده و اکنون نیز محلی برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان است. وسعت آب دریاچه به خاطر هدایت آب رودخانه بالخلو است بطوریکه باعث شده نمک و املاح و لجن های دریاچه به کلی از بین برود. عمق متوسط دریاچه شورابیل 20 متر می باشد.
در دریاچه شورابیل اردبیل پرندگان بومی نظیر قرقاول، مرغابی، خوتکا، چنگر، آنگوت، حواسیل و دراج به چشم می خورد. هم چنین از پرندگان مهاجر این منطقه می توان به پلیکان های خاکستری، اردک تاجدار، غاز خاکستری، اردک چشم طلایی، لک لک سیاه و غاز زنگوله بار اشاره نمود.
پوشش گیاهی اطراف دریاچه شورابیل بیشتر نی و جگن است و جنگل هایی در اطرافش قرار دارد.
با توجه به مطالعات زمین شناختی بر آورد شده که قدمت دریاچه شورابیل اردبیل بیشتر از دریاچه ارومیه است.
با توجه به اینکه دریاچه شورابیل در داخل شهر اردبیل واقع شده مورد استقبال مسئولین و مردم قرار گرفته است. در اطراف دریاچه، امکانات فرهنگی، ورزشی و تفریحی برای گردشگران ترتیب داده شده که از جمله می توان به اسکله قایقرانی، دو میدانی، دوچرخه سواری، باغ وحش، هتل های مجهز و زیبا، بازارچه صنایع دستی، رستوران، شهر بازی، نمایشگاه و … اشاره نمود. در کل نام این مجموعه مجتمع تفریحی کوثر می باشد.
در روزهای نیمه دوم آبان ماه هرسال، ده ها هزار پرنده مهاجر به این دریاچه وارد شده و زیبایی این تالاب طبیعی را دو چندان می نمایند.
دریاچه شورابیل اردبیل در فصل زمستان دچار یخ زدگی می شود به همین دلیل گردشگران باید موارد احتیاطی را رعایت نمایند تا از حادثه هایی نظیر غرق شدن در امان بمانند.
منبع : نشاط آوران
معمار کلیسای مریم مقدس اردبیل شخصی بنام خاچاطور شهبازیان بوده است. در محوطه کلیسا گورهای ساخته شده از سنگ های معمولی و رسوبی قرار گرفته که بر رویشان صلیب هایی کنده شده مشاهده می شود.
درب چوبی که دارای تزئینات هندسی زیباست توسط خانواده میرزائیان و بخاطر یاد بود پدرشان گالوست که از ارامنه اردبیل بود به این کلیسا اهدا نمودند. بر روی این در عباراتی با خط ارمنی نوشته شده است. شکل کلی بنای کلیسای مریم مقدس اردبیل مستطیلی است. هم چنین طرح داخلی بنا مربع شکل است و دارای چهار درگاه بلند می باشد. بر روی بنا یک طاق جناغی است که بر روی آن نیز گنبدی آجری تعبیه شده است. برای تأمین نور کلیسای مریم مقدس پنجره هایی در بدنه دیوار قرار داده اند.
آخرین مراسم آیین ارمنی توسط کشیش وارطان ژاماگورسیان در کلیسا و به تاریخ 1944 میلادی اجرا گشته است. از این تاریخ به بعد به دلیل مهاجرت خانواده های ارمنی به دیگر نقاط کشور انجام مراسمات مذهبی کلیسا تعطیل گشت. هم اکنون کلیسای مردم مقدس اردبیل در حال ویرانی است، حمام و مدرسه کلیسا به طور کامل از بین رفته است. در سال از طرف شورای ارامنه آذربایجان، کلیسای مریم مقدس اردبیل در اختیار مدیریت میراث فرهنگی اردبیل برای تغییر کاربری از فضای آن قرار گرفت.
اگر چه شهر اردبیل به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از دیر باز محل رفت و آمد بازرگانان و گردشگران زیادی از دین های گوناگون بوده اما ارتباط این شهر با دین مسیح به دوران های خیلی قبل بر می گردد. در کتاب ادعیه معروف ارامنه بنام هایسماوورک روایاتی درباره شهر اردبیل عنوان شده است. روایت اول درباره مرگ اسقف ایرانی به نام آبراهام و داستان دوم در مورد چگونگی به شهادت رساندن اسقف ایرانی به نام آنانیا بوده است.
منبع : نشاط آوران
بزرگ ترین مجموعه تاریخی شیخ کلخوران، آرامگاه امین الدین جبرائیل است. مقبره شیخ جبرائیل از جمله بهترین نمونه مقابر معماری اسلامی ایران محسوب می شود که سادگی و موزون بودن اجزای آن و تزئین فوق العاده در سطوح داخلی این بنا، آن را در زمره شاهکارهای معماری دوره صفویه قرار داده است. این مقبره در محوطه وسیعی بنام باغ شیخ واقع شده و به شکل هشت ضلعی و با آجر، بنا شده است.
در مقبره شیخ امین الدین جبرائیل برجی قرار دارد که مشابه برج مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی است به همین دلیل احتمال می رود که برج در اوایل قرن هشتم هجری ایجاد شده اما اصل عمارت همزمان با بقعه صفی الدین بنا گشته است. طراحی و سبک نقاشی مقبره امین الدین جبرائیلی مربوط به دوره صفوی می باشد. گچبری های زیبا به همراه گل های شاه عباسی در سقف رواق بقعه به گونه ای صورت گرفته که آرامش معنوی را در محیط فراهم می نماید.
چوب جنگلی در درب ورودی بقعه به کار رفته و اشعاری برجسته در حواشی لنگه درب ها کار شده است. با توجه به باقیمانده اشعار که به خط نستعلیق نوشته شده تاریخ ساخت آن مربوط به 1030 هجری قمری بیان شده است. در قسمت بالای درب ورودی، تصویری از شیر و پلنگ به زنجیر، نقاشی شده که نشان از سبک منتسب به دوره صفوی و اوایل قرت یازدهم هجری است.
در جنوب شرقی بقعه شیخ جبرائیل، هفت قطعه سنگ پر نقش و نگار و به موازات هم قرار دارد که به نام هفت تنان کلخوران معروف می باشند.
تزئینات کاشی به شکل تلفیقی در بیرون بقعه صورت گرفته و سقف این بنای تاریخی مسطح مانند می باشد. هم چنین در ورودی بقعه ایوانی با تذهیب کاشی قرار دارد. در محوطه بقعه شیخ امین الدین جبرائیل گلکاری و تزئیناتی صورت گرفته که جلوه خاصی به این منطقه بخشیده است.
منبع : نشاط آوران
