صنایع دستی گرگان الهام گرفته از آنچه است که طبیعت در اختیار مردم این منطقه گذاشته است. بخش بزرگی از صنایع دستی شهر گرگان مربوط به اقوام ترکمن است که نگاه هر ببیننده ای را به خود جذب می کند که هر کدام جلوه ی زیبایی را دارند. برای بازدید از صنایع دستی گرگان می توانید به مجموعه ی خانه امیر لطیفی که امروزه بعنوان موزه صنایع دستی گرگان ثبت شده است بروید و از دیدن این آثار هنری ساخته شده توسط هنرمندان گرگانی از زمان های دور لذت ببرید. قصد داریم برای شما در این بخش قالیچه بافی، ابریشم بافی و ساخت زیورآلات گرگان را معرفی کنیم تا هر کدام از این صنایع دستی زیبا را با توجه به سلیقه ی خود بعنوان سوغات گرگان برای اقوام و خویشان خود تهیه کنید.

دیگر صنایع دستی استان گلستان:

• پلاس بافی
• سوزن دوزی (سیاه دوزی)
• ساز سنتی
• نمد مالی
• جاجیمچه
• گلیم بافی
• جاجیم بافی
• خراطی
• آهنگری سنتی
• حصیربافی
• ندافی گرگان
• لباس محلی

قالیچه ترکمن گرگان

قالیچه ترکمن یکی از شاخص ترین صنایع دستی گرگان است، که به دلیل سبک و ظاهر منحصر بفرد جایگاه ویژه ای دارد. بافت قالیچه ترکمن توسط دار و بصورت افقی و فارسی باف انجام می شود. و طرح های آن بصورت اشکال هندسی الهام گرفته از زندگی ساده عشایر،باورها و سنتشان در دوران گذشته بوده است و طرح بکار رفته در هر طائفه و ایل با دیگری متفاوت است. همچنین در کنار قالیچه های زیبا، قالی و پشتی دست بافت اقوام ترکمن استان گلستان بی نظیر است.

ابریشم بافی گرگان

ابریشم بافی یکی از هنرهای سنتی مردم گرگان است که در گذشته رونق بیشتر داشته، بطوری که اغلب لباس های مردم این منطقه از ابریشم تهیه می شد مانند شال، روسری، روسری و لباس. اما امروزه بیشتر این لباس ها در مراسمات ویژه استفاده می شوند. همچنین لباس هایی مانند لباس قرمز کونیک که لباس سنتی ترکمن هاست از ابریشم تهیه می شود. یکی از مناطقی که همچنان بصورت سنتی به بافت پارچه مشغول هستند مردم روستای کسر از توابع شهرستان کلاله می باشد.

زیورآلات گرگان

یکی از هنرهای اصیل مردم گرگان و اقوام ترکمن ساخت زیوآلات زیبا می باشد، که در گذشته با نقره ساخته می شدند و برای زینت بخشیدن به آن از سنگ های قیمتی استفاده می کردند. این هنر ارزشمند از زمان های دور نسل به نسل گشته و به زمان حال رسیده است و در حال حاضر می توان زیورآلات زیبایی را دید که در گذر زمان با دیگر هنرها همچون حکاکی تلفیق شده و جلوه ی زیبایی پدید آمده است. طرح هایی که بر روی این زیوآلات زیبا دیده می شود بیشتر گل و گیاه و نقش های مختلفی است و به دلایل برخی اعتقادات خاص از طراحی موجود زنده خودداری می کنند. امروزه بجای نقره از برنج و ورشو هم استفاده می کنند که ارزش کمتری نسبت به نقره دارند و بعضی اوقات برای بالا بردن ارزش آن از ورق طلا یا آب طلا استفاده می کنند. زیورآلات تولید شده ترکمن بیله زیک،گل آقا، سام سوله و گردنی هستند.

صنایع دستی اردبیل، هنر دست مردان و زنان عشایر و روستایی است که در این منطقه زندگی می کنند و با آنچه که طبیعت در اختیارشان قرار داده است در جهت رفع نیازهای خود تلاش می کنند و در نتیجه ی این تلاش ها صنایع دستی شهر اردبیل پدید آمده است. همانند دیگر شهر و استان های غربی، در صنایع دستی استان اردبیل بافته های داری و آنچه که با پشم تهیه می شود سهم بیشتری دارد مانند فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم و … . صنایع دستی اردبیل در بخش صادرات هم جایگاه ویژه ای دارد و حائز اهمیت است. در این بخش به معرفی صنایع دستی اردبیل همچون قالی بافی، مسندبافی، ورنی بافی، ساخت سازهای سنتی، تذهیب و پلاس بافی می پردازیم تا شما با هنر و فرهنگ مردم این منطقه و همچنینسوغات اردبیل آشنا شوید.

دیگر صنایع دستی استان اردبیل:

• گلیم بافی
• جاجیم بافی 
• کلاه نمدی
• قلاب بافی
• جل اسب
• خورجین بافی
• نمکدان بافی
• چنته 
• سفالگری
• عروسک بافی
• رودوزی
• نقاشی روی چرم
• قلمزنی زیورآلات محلی
• مسگری
• ملیله سازی
• ورشوسازی 
• آینه کاری
• نگارگری
• حجم سازی 
• خراطی
• معرق 
• منبت
• حجاری(سنگ تراشی)
• جلدسازی
• تشعیر

قالی بافی اردبیل

قالی بافی یکی از صنایع دستی اردبیل است که همزمان با دوران صفویه در این منطقه پدید آمد و پس از رکوردی که همزمان با سلسله قاجاریه داشت با جنگ جهانی دوم و الهام گرفتن از طرح ها و سبک های تبریزی و قفقازی جان تازه ای گرفت. سند ومدرکی که نشان دهنده قدمت و گذشته هنر قالی بافی اردبیل است قالی مشهوری است که از مسجدی که شاه اسماعیل و جدش در آنجا دفن شده اند بدست آمد و نشانی بر اصالت این هنر است و طرح های بکار رفته در آن ترنجدان است و جنس آن ابریشم با گره های فارسی می باشد و از نظر طرح آرامش بخش است. از دیگر طرح های بکار رفته در قالی اردبیل می توان به  مشایخی، ترنجدار، ظل السلطان، گلدانی و هراتی اشاره کرد.

ورنی اردبیل

ورنی نوعی زیرانداز است که در اردبیل بافته می شود. به ورنی، گلیم سوزنی هم گفته می شود. این نوع فرش، از ابریشم یا پشم بر روی دارهای عمودی بافته می شود و به آن شبه قالی یا گلیم فرش نما هم می گویند. ورنی بافی یکی از هنرهای دستی عشایر ارسباران و آل سون ها است که آن را در مواردی چون زیرانداز، روانداز، خورجین، رختخواب پیچ استفاده می کنند. در بافت ورنی از طرح هایی همچون حیوانات محلی، وحشی، اشکال هندسی و … استفاده می کنند.

پلاس بافی اردبیل

پلاس یکی از زیرانداز هایی است به نسبت سایرین ارزش مادی کمتری دارد و بعنوان زیرانداز، سجاده، خورجین و … استفاده می شود. از نظر ظاهری به گلیم با بافت درشت شباهت دارد و از لحاظ شیوه ی بافت همانند گلیم می باشد. همچنین از نظر مقایسه با جاجیم از نظر ظاهری می توان گفت شبیه بهم هستند با این تفاوت که خطوط در جاجیم بصورت عمودی است ولی در پلاس بصورت افقی می باشد. همچنین از نظر جنس نخ بکار رفته اغلب از پشم استفاده میشود.

سازهای سنتی اردبیل

یکی از هنرهای اصیل مردم اردبیل نواختن ساز است که اکثر این سازها را بدست خود درست می کنند. این سازها از چوب درختان گردو، توت، شمشاد و … درست می شوند. بهترین این سازها کمانچه، تنبک، سه تار، دوتار، سنتور و … است که گاهی در ساخت این سازها دیگر هنرها همانند خطاطی، خاتم، معرق، نقاشی و … دیده می شود. ساخت ساز سنتی در شهرهایی چون اردبیل، خلخال و مشکین شهر رونق دارد و اگر اهل هنر و موسیقی هستید و به این شهرها سفری داشتنید از سازهای زیبای دست ساز به عنوان صنایع دستی اردبیل فراموش نکنید.

تذهیب اردبیل

تذهیب هنر آراستن کتاب و نوشته هاست و از خانواده هنرهای مستظرفه می باشد به این معنی که از نظر هنری اهمیت بیشتری دارند تا از نظر صنعتی. در کتاب های ارزشمند بعد از متن تزیین کتاب هم از موارد مهمی است که باید در نظر داشته باشیم و از این رو هنرمندان اردبیلی به هنر آراستن کتاب با طلاکاری و نگارگری به طراحی نقش های ختایی و اسلیمی پرداختند و جلوه های زیبایی را پدید آوردند. همچنین سایر رنگ های مورد استفاده در این هنر نیلی، لاجوردی و .. اس که رنگ های غالب بیشتر آبی و طلایی است و طرح هایی که بکار برده می شود اشکال هندسی و یا گل و گیاه می باشد.

مسند بافی اردبیل

مسند یکی دیگر از زیر اندازهای دستبافی است که مانند گلیم با دار بافته می شود. در استان اردبیل مردم بخش تمین به بافت آن مشغول هستند و مرکز بافت مسند می توان دانست. گرایش و علاقه این مردم به مسند بافی به دلیل شرایط موجود است که مشاغلی همچون کشاورزی به دلیل کوهستانی بودن رونقی ندارد و مردم این منطقه به مسندبافی روی آورده اند. مسند از آن دسته صنایع دستی اردبیل است که در خارج از ایران جایگاه خوبی را کسب کرده و در میان کشورهای اروپایی مانند آلمان طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است. طرح غالب در این زیراندازها نقشه ی گلدانی، قره باغی،قاپاق، گانگال سه پایه و … است و در بافت آن بیشتر از رنگ های گیاهی استفاده می کنند.

صنایع دستی اراک، موضوع مورد بحث در این بخش است. صنایع دستی شهر اراک هم مانند دیگر شهرها و استان های کشور بسیار قدمت دارد و متنوع است و این ویژگی ها در شهرهای ایران نشان از تمدن و فرهنگ غنی ایران دارد که هر کدام از آن ها شهرت جهانی دارد. در اراک هم قالی بافی یکی از صنایع دستی معروف جهانی است که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت و همچنین حصیر بافی و گیوه ی اراک را به شما معرفی خواهیم کرد. در سفر به شهر اراک میتوانید مجموعه ی کامل صنایع دستی استان مرکزی را در موزه صنایع دستی اراک ببینید. همچنین هرکدام از این صنایع دستی را می توانید بعنوانسوغات اراک تهیه کنید. 

دیگر صنایع دستی استان مرکزی:

• گلیم بافی
• آهنگری
• تذهیب
• تراش سنگ های قیمتی
• قلم زنی 

قالی بافی اراک

اراک و استان مرکزی هم یکی از بخش های مشهور ایران در زمینه ی تولید فرش دستبافت هستند. شاید تاکنون نام فرش ساروق اراک را شنیده باشید این فرش با کیفیت و ظرافت بالا در روستای ساروق در نزدیکی اراک بافته می شود که به علت ویژگی های کنحصر بفردش شهرت جهانی دارد. از ویژگی های این فرش می توان به رنگ بندی زیبای آن، بافت ریز و پرزهای کوتاهش اشاره کرد که این فرش را همانند یک تخته سخت و فشرده کرده است. طرح های بکار رفته در این فرش ها محرابی، گلدانی، شاه عباسی،مستوفی، زیرخاکی و نقش های آن گل خنا، بازرجان، بندرریحان، بته میر و … هستند.

گیوه ی اراک

گیوه نوعی پاافزاری است که شهر سنجان تولید کننده آن در گذشته و حال حاضر است. درباره گیوه و نحوه ساخت آن باید گفت ،این کفش از دو بخش درست  می شود که لایه رویه آن از پنبه است و توسط زنان بافته می شود و لایه زیر آن بدست مردان درست می شود.  معمولا این کفش ها به گونه ای درست می شوند که آب به داخلش نفوذ نکند و به راحتی بتوان در قسمت های سخت وسنگلاخی حرکت کرد. همچنین گیوه بر اساس لایه ی زیری آن به سه دسته تقسیم می شود گیوه ی اشرافی با زیره ی چرم، گیوه ی شهری که زیره آن چرم و پاشنه پلاستیکی دارد، گیوه ی کارگری که لایه زیری آن از جنس لاستیک می باشد. 

تفرشی دوزی اراک

یکی دیگر از صنایع دستی اراک تفرشی دوزی است که نوعی رودوزی بر روی پارچه است. این هنر را درویشی دوزی هم می گویند. این نوع رودوزی در حاشیه ی پارچه انجام میشود بصورت یک حاشیه ی پهن که شباهت بسیاری با چشمه دوزی نیز دارد. برای تفرشی دوزی بر روی پارچه کاغذی با طرح مورد نظر را دوخت می کنند سپس بر روی طرح بخیه می زنند و در نهایت کاغذ را برداشته و طرحی زیبا در حاشیه پارچه ایجاد می شود. تفرشی دوزی در حال حاضر رونق چندانی ندارد ولی می توان زنان هنرمندی را در بخش هایی از اراک یافت که به این هنر مشغول هستند.

مسگری اراک 

مسگری از هنرهای قدیمی در استان مرکزی است. اگر سری به بازارهای قدیمی در شهر اراک بزنید صدای چکشی که مسگران می زنند را خواهید شنید و این صداها حاکی از این است که هنوز این هنر قدیمی پابرجاست. از مس برای ساخت وسایل گوناگونی مصرفی را استفاده می کنند مانند ظروفی که در آن غذا طبخ می شود که خواص زیادی را به غذا می دهد و از این رو شما می توانید به فروشگاه های مسگری اراک سری بزنید و بعنوان سوغات و صنایع دستی اراک از هر کدام از این اشیا برای اقوام خود تهیه کنید.

دیگر سوغات و صنایع دستی استان خراسان شمالی:

• گلیم بافی 
• قالی و قالیچه ی ترکمن
• پشتی ترکمن
• زیورآلات
• لباس محلی ترکمن 
• جاجیم
• کلاه کرکی
• چوخه
• پارچه بافی سنتی
• معرق 
• تذهیب و تشعیر
• سازهای سنتی

قالی دورو بجنورد

بافت قالی دورو همانند بافت قالی معمولی است. با این تفاوت که دو بافنده همزمان به بافت آن می پردازند. در یک طرف دار یک بافنده و در طرف دیگر هم بافنده ای دیگر مشغول است. هر کدام هم نقش و طرح منحصر به فردی را برای بافت دارند که این سبب می شود تا از هر دو طرف بتوان فرش را استفاده کرد. برای بافت این فرش ها از ابریشم استفاده می شود و طرح های آن معمولا چهارفصل، یموت، قاپ قاپی، ترنج و قرچاق است. در حال حاضر تنها بافندگان این نوع فرش اقوام ترکمن در خراسان شمالی هستند و در بین هیچ یک از اقوام و شهرهای دیگر ایران نمی توان این نوع بافت منحصر به فرد را دید. اما این فرش به دقت و ظرافت بالایی در بافت نیاز دارد که این امر سبب شده افراد کمتری مشغول این کار باشند.

سفره کردی بجنورد

یکی از صنایع دستی بجنورد که مختص عشایر کرد است به سفره کردی معروف می باشد، که مختص این منطقه از ایران است و در شهرهایی همچون بجنورد، شیروان، فاروج از پشم بافته می شوند. طرح های بکار رفته بر روی این نوع دستبافته ها بسیار زیباست و بنوعی بازگوکننده ی مفاهیمی است که ریشه در اعتقادات و باورها بافنده ی آن دارد. نقش های رایج در این نوع فرش ها عبارتند از نقش های هندسی، حیوانی و گیاهی که جلوه ی بسیار زیبایی را خلق می کنند.

چاروق دوزی بجنورد

چاروق یکی از صنایع دستی بجنورد است که بر اساس تعریفی که از آن ارائه می شود از پوست حیوانات تهیه میشود و توسط ریسمان های ضخیمی به پا بسته می شوند و ریشه ی آن کلمه ای ترکی است. چاروق ها به دو دسته تقسیم می شوند یک نوع آن که برای افراد کم درآمدتر دوخته می شود که از گلدوزی و ظرافت کمتری برخوردار است و نوع دیگر آن که بهای بیشتری دارد از چرمی با کیفیت بالاتری درست می شود و گلدوزی های روی آن با نخ های ابریشمی انجام می شود و گاهی می توان حکاکی های ظریفی بر روی این نوع پاپوش دید.

صنایع دستی سنندج، قدمت بسیاری دارد و نمادی از فرهنگ و شیوه ی زندگی مردم این منطقه است. شاید بتوان گفت صنایع دستی کردستان یکی از قطب های صنایع دستی کشور است زیرا مردم کردستان از دیرباز به علت عدم دسترسی به سایر نقاط کشور در جهت ساخت وسایل مورد نیاز خود تلاش بسیاری داشتند و این امر سبب شد علاوه بر تنوع صنایع دستی شهر سنندج، رونق بسیاری هم داشته باشد و گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب کند. همچنین این آثار می توانند بعنوان سوغات سنندج انتخاب خوبی باشند. قالی بافی، پارچه بافی سنتی، کلاش یا گیوه و نازک کاری صنایع دستی است که در این بخش برای شما توضیح می دهیم.

دیگر صنایع دستی استان کردستان:

• گلیم بافی 
• خراطی
• زیورآلات محلی
• سفالگری
• حصیربافی
• گیوه دوزی
• نمدمالی
• ابزار آلات موسیقی
• شالبافی
• موج بافی
• منبت کاری
• ساخت محصولات چرمی
• سوزن دوزی و روکاری
• لباس محلی 

قالی بافی سنندج

یکی از پر رونق ترین و مهم ترین صنایع دستی سنندج و کردستان، قالی بافی است. مردم هنرمند و خوش ذوق کرد، با هنر خود و بکارگیری رنگ ها و طرح های زیبا، قالی های فوق العاده ای را خلق می کنند که شهرت جهانی یافته اند و گرمابخش اکثر خانه های ایرانی شده اند. طرح های استفاده شده در این قالی ها طرح های شکسته هستند مانند گل وکیلی،گل مینا،شاخ گوزن، میناخانی،ماهی درهم، ریز ماهی و نقش بته ای است. در این میان قالی افشار بافته شده در شهرهای سنندج،بوکان و بیجار شهرت بسیاری دارند.

پارچه بافی سنتی سنندج

پارچه بافی سنتی سنندج برای تهیه لباس محلی و مردانه، یکی دیگر از صنایع دستی سنندج است، که در کارگاه هایی بنام جولایی بافته می شوند. برای بافت پارچه از پشم بز استفاده می کنند، و شیوه کار به این شکل است که پارچه را به صورت نوارهای باریک، دستی بافته می شوند و سپس این نوارها را بهم متصل می کنند و در نهایت برای برای دوخت لباس از آن استفاده می کنند این لباس ها معمولا به رنگ قهوه ای یا طوسی کم رنگ است. همچنین دیگر پارچه هایی که در کارگاه های جولایی بافته می شوند می توان به جانماز، سجاده و موج بافی اشاره کرد.

کلاش سنندج

یکی از صنایع دستی که از مدت ها پیش همراه مردم کردستان بوده گیوه ی محلی یا کلاش سنندج است. این نوع کفش را به این علت درست کردند که کردستان و سنندج مناطقی کوهستانی و صعب العبور بودند و مردم برای راه رفتن بر روی این سنگلاخ ها نیاز به کفشی مناسب داشتند و در نهایت کلاش را که لایه رویی آن نخ پنبه ای و زیر آن از پارچه های فشرده است را درست کردند. این گیوه ها از نظر شکل ظاهری با لباس محلی مردانه متناسب می باشد و از ویژگی های بارز آن سبک و نرم بودن، مقاوم بودن، دسترسی به مواد اولیه آن و جذب رطوبت است.

نازک کاری سنندج

نازک کاری یکی از معروفترین صنایع دستی سنندج است که از قدمت بسیاری برخوردار است. نازک کاری هنری است که قطعات چوب را با توجه به یک طرح خاص بسیار ظریف و هنرمندانه کنار هم قرار می دهند. از معروفترین این هنرها درست کردن صفحه ی شطرنج یا تخته نرد است و علاوه بر اینها، ظریف کاری های بسیاری بر روی ظروف، جعبه ی لوازم آرایش و … می توان دید.