در این قسمت میخواهیم شما را با صنایع دستی تبریز، یکی از زیباترین شهرهای ایران آشنا کنیم. کشور عزیزمان ایران، شهرهای گوناگون با فرهنگ و هنرهایی زیبا در دل خود جای داده است، تبریز هم شهری زیباست که صنایع دستی و هنرهای زیبایی را به جهان ارائه کرده است. شهر تبریز سال هاست که در زمینه صنایع دستی جز چند شهر اول ایران در این حوزه می باشد. با خرید صنایع دستی و سوغات تبریزمیتوانیم خاطرات زیبای سفرمان را همواره به یاد داشته باشیم. همچنین با بازدید صنایع دستی شهر تبریز علاوه بر لذت خرید، مشوق خوبی برای هنرمندان این صنایع زیبا خواهیم بود. معروف ترین صنایع دستی تبریز فرش و قالی، چرم دوزی، گلیم بافی، سفالگری و محصولات سرامیکی است. در ادامه توضیح مختصر و عکس صنایع دستی تبریز را آورده ایم.

سایر صنایع دستی های تبریز که میتوان به آن اشاره کرد:

• جاجیم بافی
• رنگرزی سنتی و چاپ کلاقه ای
• سوزن دوزی و رودوزی
• حصیر بافی
• طراحی سنتی و نگارگری
• صحافی و جلد سازی سنتی
• گیوه دوزی و چاروق دوزی
• تابلوهای ترام سنگ
• زیورآلات و جواهرات
• سبد بافی کشکسرای مرند
• معرق کاری و کاشی معرق
• نقره سازی و نقره کوبی

فرش و قالی تبریز

قالی ایران، در سطح جهانی شهرت بسیاری دارد ولی از میان شهرهای ایران قالی تبریز شناخته شده تر می باشد، بطوری که به تبریز لقب شهر جهانی صنایع دستی و بافت فرش داده شده است. قالی بافی یکی از صنایع دستی استان آذربایجان شرقی می باشد که قدمتش به دوران سلجوقیان و ایلخانیان باز می گردد، پس از دوران تکاملی آن همزمان با تیموریان و بعد به دوران صفویان می رسد. در زمان صفویان طرح هایی چون گل و بوته، سجاده ای، حیوانات، لچک و ترنج، مخصوصاً نقش گل شاه عباسی رواج یافت و برای بافت از نخ های ابریشمی استفاده میشد که ظرافت خاصی را به آن داده و آثار نفیسی خلق شد. بسیاری از این آثار ارزشمند که از گذشته بجا مانده است را میتوان در موزه های مشهور دنیا بازدید کرد.

هنرمندان آذربایجانی نقش به سزایی در احیا و حفظ قالی بافی در ایران داشتند. بافت قالی همچنان در بسیاری از روستاها و شهرهای استان آذربایجان رواج دارد. علاوه بر اینکه این آثار ارزشمند به بازارهای داخلی هم عرضه می شوند، بخش مهمی از صادرات ایران نیز به قالیچه ها و قالی تبریز اختصاص دارد. پیشنهاد می کنم برای خرید و بازدید از این فرش ها و تابلو فرش های زیبا به بازار مظفریه تبریز مراجعه کنید.

ایده ی جدیدی که با فرش های تبریز ادغام شده است هنری به نام چرم فرش است که شهرت بسیاری پیدا کرده است. این فرش ها که ادغام فرش و چرم و ورنی است بعنوان زیرانداز تزئینی و فرش و ... استفاده می شود و با دکوراسیون خانه های امروزی هماهنگی دارد.

ورنی بافی تبریز

ورنی بافی یکی دیگر از صنایع دستی استان آذربایجان شرقی می باشد که متعلق به عشایر این استان است. نام دیگر ورنی بافی، به زبان آذری سوماک نامیده می شود. ورنی بافی نوعی فرش بدون پرز و یا گلیم است که یک رو دارد، در واقع ورنی نه گلیم و نه فرش است. این هنر زیبا به دلیل اینکه هم ظرافت فرش را دارد و هم سادگی و سبکی گلیم، طرفداران زیادی پیدا کرده است. این زیرانداز به روش پود چینی (گذراندن پود اصلی از تار و پیچاندن نخ به دور نخ های تار) بافته می شود. استادان قالی بافی قدمت این هنر با ارزش را به چند صد سال پیش تخمین زده اند اما به طور دقیق نمی توان تاریخ و دوران مشخصی را برای بروز این هنر پیدا کرد. این زیرانداز زیبا در مناطق اهر و ارسباران، توسط زنان عشایر آن منطقه بافته می شود و به همین دلیل شهرت آن به عنوان ورنی بافی عشایر است.

هنر ورنی بافی، دارای نقش خاص و بافتی منحصر به فرد است. نقوش و طرح های بافته شده در هنر ورنی بافی به استادان بافنده آنان و فرهنگ عشایری باز می گردد. زنان و دختران عشایر کوچ رو به دلیل مشغله کاری کمتر می توانند ورنی های منقوش را ببافند. رنگ آمیزی و طرح های استفاده شده در این سوغاتی بی نظیر بر گرفته از باور، اعتقادات، روحیات، فرهنگ و هنر مختص عشایر است. در رنگ های لاکی، سورمه ای، کرم، سفید، پیازی و آبی روشن به چشم می خورد. نقوش برگرفته شده از حیوانات به صورت حاشیه و یا مرکزی استفاده می شود، دیگر نقش ها از طبیعت به صورت برگ و گل، ترنج و ... الهام پذیر هستند. برای تهیه و بافت ورنی مواد لازم از جمله پشم، پنبه، ابریشم، کنف و موی حیوانات هستند. از نظر ظاهر به قالی شباهت دارد و از نظر بافت، شبیه به انواع گلیم است.

چرم تبریز

چرم تبریز، پیشینه ی پرآوازه ای در کشور ایران دارد، در شهر تبریز تولیدکنندگان بسیاری مشغول به این حرفه هستند. از جمله مهمترین فرآورده های ساخته شده از چرم در این استان کفش است. کفش چرم تبریز جایگاه بالایی در ایران و حتی خارج از آن دارد و بعنوان یک برند با کیفیت شناخته شده است. پیشنهاد میکنم با خرید کیف و کفش یا دیگر فرآورده های چرمی تولید شده تبریز، قسمتی از هنر و صنایع دستی تبریز را به همراه خود داشته باشید. برای تهیه محصولات چرمی دست دوز تبریز بهتر است به بازار کفش در بازار تاریخی تبریز سری بزنید.

گلیم بافی تبریز

گلیم بافی تبریز، یکی دیگر از صنایع دستی شهر تبریز است که رواج بسیاری در این منطقه و آذربایجان دارد. گلیم در دسته ی صنایع زیرانداز محسوب شده و از پشم گوسفندان، ابریشم، موی بز بافته می شود. معروف ترین گلیمی که در تبریز به چشم می خورد گلیم شاهسون است. مشخصه ظاهری گلیم شاهسون، وجود نگاره های بزرگ و برجسته است که با نوارهای باریک و پیچیده از هم جدا شده اند و رنگ های ملایمی مخصوصا صورتی، سبز، درصد کمی قهوه ای و آبی تیره به چشم می خورد. با نگاه به گلیم های خطه آذربایجان، میتوان فهمید تفاوت بسیاری از لحاظ ظاهر در گلیم های بافته شده اقوام مختلفش است. گلیم دورو یا ساده و گلیم سوماک که «ورنی» هم به آن می گویند دو نوع گلیم است که در تبریز عرضه می شود. گلیم در ابتدا به منظور روانداز، زیرانداز، کف پوش و .. استفاده می شد، اما اکنون بعنوان یک پوشش مدرن در خانه ها استفاده می شود.

سفال و سرامیک تبریز

محصولات سفالی و سرامیک (به سفال سفید معروف است) یکی از صنایع دستی رایج تبریز است علاوه بر تولید در تبریز، کارگاه های تولید آن در شهر زنور هم قرار دارد. همچنین در شبستر، سفال گری قدمت طولانی دارد و در تبریز میتوان این آثار ارزشمند را یافت. سفال و سرامیک تبریز از نوعی خاک مرغوب تولید می شوند. برای بازدید از آثار سفالی میتوانید به موزه ی سفال تبریز مراجعه کنید، این موزه خانه علوی است جایی که شما میتوانید در کنار بازدید یک اثر تاریخی زیبا، این سفال های زیبا را ببینید. حتما بعنوان یادگاری و سوغات در سفر به شهر تبریز سفال های زیبایش را به ارمغان ببرید. همچنین مجسمه های سفالی ساخته را میتوانید در موزه مشروطه تبریز بازدید کنید.

قلمزنی تبریز

قلمزنی یک هنر بسیار زیبا و با ظرافت است که می توان آن را اینگونه معنا کرد، کنده کاری و کندن نقش بر روی ظروف فلزی از جمله مس، طلا، نقره، برنج و ... . قدمت این هنر به سکاها و سیت ها می رسد که نژادی آریایی داشته اند در اصل هنر قلمزنی به دوران پیش از تاریخ باز می گردد و همچنان ادامه داشته است (دوران مادها، هخامنشی، سلوکی، اشکانیان، ساسانیان و ...). قلمزنی در ایران بر پایه دو سبک می چرخد اول سبک تبریزی و دوم سبک اصفهانی؛ در سبک تبریز ما شاهد حرکت و فشار مچ دست هستیم و در سبک اصفهانی نقوش با استفاده از کچش کاری بوجود می آیند. به همین سبب قلمزنی به سبک تبریز دارای عمق و برجستگی های کمتری می باشد، قلمزنی تبریز دارای سطحی صاف، کم عمق و ظریف است.

از آنجا که زیرساخت مناسب و باکیفیت، شرط اصلی برای انجام و ارائه یک کار قلمزنی با کیفیت بالای هنری است، لذا زیرساخت انتخابی برای قلمزنی می بایست کاملا بی عیب و نقص بوده، دارای ناخالصی نباشد و فاقد خلل و فرج و عیوب مشهود و حتی نامشهود با چشم غیر مسلح باشد. استفاده از قلم های معمولی و رایج و نیز قلم هایی که دارای نقوش ساده و درشت است، از ارزش کار قلمزنی می کاهد و لذا هر چه طرح ها و نقوش جدید و ابتکاری بوده و از قلم هایی که توسط خود هنرمند ساخته می شود، در کار قلمزنی استفاده شود و نیز هر چه این قلم ظریف و نقوش با ظرافت همراه باشد بر ارزش کار افزوده می شود. استفاده از طرح های صورت و چهره و نیز استفاده از خط و همچنین این که اثر قلم زنی دارای سطوح کاری مختلف و متعدد باشد بر ارزش و اعتبار کار می افزاید.

عملیات تکمیلی کار قلمزنی نظیر واکس کاری، پولیش و ... نیز همانند قلمزنی از اهمیت برخوردار است، لذا واکس کاری بی نقص و پولیش صحیح کار نیز بر ارزش یک اثر قلمزنی می افزاید. هر چه طرح ها و نقوش قلمزنی شده مفصل تر بوده، با جزئیات بیشتری همراه باشد و ضمنا سطح یا سطوح بیشتری از داخل و خارج کار را در بر گیرد، بر ارزش کار افزوده می شود.

سبد بافی کشکسرای مرند

شهرستان مرند دارای سبد بافی اصیل و ارزشمندی است. این سبدبافی ها در سال 1394 ثبت ملی شده اند. یکی از دلایل ثبت این هنر قدمت طولانی آن است که در گذشته تنها در مرند و روستای توابع آن این هنر وجود داشته است. امروزه به علت تغییر نیازها از سبدبافی ها کمتر استفاده می شود و این هنر در خطر قرار گرفته است امّا همیشه این هنر برای گردشگران و مسافران این استان مورد توجه بوده است به طوری که به عنوان یک اثر ارزشمند آن را برای سوغات با خود به همراه می بردند. در بافت سبدبافی ها از چوب بسیار ظریف موسون بهره میگیرند این در صورتی است که در مرند، کشکسرا، بناب و بهرام از ساقه ی گندم در ساخت سبد ها استفاده می کنند. بعلاوه یکی دیگر از نکات ارزشمند این سبد بافی ها استفاده از رنگ های طبیعی در تزئینات آنها می باشد. در سفر به آذربایجان شرقی از خرید و به یادگار آوردن این سبدهای مرندی فراموش نکنید.

منبت کاری در تبریز

منبت کاری یکی دیگر از هنرهای استان هنرپرور تبریز می باشد. اشیاء مختلفی را می توان یافت که مزین به منبت کاری هستند، البته که در شهر تبریز می توانید منبت کاری را در ساختمان بناهای تاریخی نیز مشاهده کنید. در بناهای تاریخی از جمله در، پنجره، محراب، منبر، میز و ... را می توان از نزدیک نظاره کرد و با هنر ناب منبت کاری آشنا شد. منبت کاری یکی از هنرهای پر زحمت و دارای ظرافت است که استادان حرفه ای آن را از مواد اولیه ارزان و ساده بوجود می آورند. منبت کاری هنری است ترکیبی از کنده کاری و حکاکی بر روی چوب که موجب نقش برجسته های زیبا می شود. این نقوش طرح های اسلیمی، خطوط کوفی و ... می باشند. اگر به عنوان یادگار می خواهید قطعه ای از این هنر اصیل ایرانی را به همراه با خود ببرید می توانید از اشیائی همچون تابلوهای منبت کاری شده، جعبه های گوناگون، وسایل لوکسی همچون عصا، صفحه و مهره های شطرنج، ساعت، و صدها لوازم تزئینی دیگر ... خریداری کنید.

برای خرید صنایع دستی تبریز می توانید به بازار بزرگ تبریز، فروشگاه آذربایجان در خیابان رضانژاد، بازارچه صنایع دستی تبریز و ... مراجعه کنید. در هنگام خرید توجه داشته باشید لوازم اصیل تبریز را برای خود و خانواده به یادگار ببرید.

منبع : نشاط آوران

صنایع دستی اصفهان دارای شهرت جهانی هستند و بسیاری از مردم دنیا، ایران را با آنها و شهرهایی نظیر آن می شناسند. شهر اصفهان با انتخاب شدن به عنوان نخستین پایتخت فرهنگی کشورهای اسلامی در سال 2005 در میان مردم این کشورها بیش از پیش مشهور گشته و گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است. گردشگرانی که مشتاق به تهیه سوغات ایرانی هستند تقریباً صنایع دستی و سوغاتی های تمام نقاط ایران را در حاشیه میدان نقش جهان و در بازار قدیمی اصفهان می توانند تهیه کنند.

صنایع دستی هر شهر نشان هنر و فرهنگ آن منطقه است، با این تفاسیر می توان گفت مردم اصفهان از ذوق و سلیقه سرشارند و این صنایع دستی زیبا جلوه ی فرهنگ غنی آنان است. در استان اصفهان بیش از شصت رشته صنایع دستی رواج دارد که 58373 کارگاه را تحت پوشش قرار داده و برای 220010 نفر شغل ایجاد کرده است. در این میان قالی بافی با حدود 50000 کارگاه و نزدیک به 200000 شاغل، رتبه اول را دارد.

صنایع دستی اصفهان، قدمتی طولانی دارد به بلندای تاریخ، اوج رونق و شکوفا شدن این هنرهای زیبا دوران صفویه بود، از آن زمان این مهارت از هنرمندان و استادان بزرگ، با روش استاد شاگردی، نسل به نسل منتقل شد تا به امروز. صنایع دستی شهر اصفهان پستی بلندی های زیادی داشته است. پس از رونق دوران صفویه، بازار این حرفه در زمان قاجاریه از رونق افتاد و بعد از انقلاب مشروطه، جان تازه ای گرفت و خوشبختانه هنوز هم پابرجاست. با نگاه کردن به آثار تاریخی زیبای اصفهان میتوان اصالت هنرهایی چون کاشی کاری، تزئینات آجری، آینه کاری، انواع خط و گچ بری در دیواره، سقف، ستون و کف مساجد، عمارت ها و دیگر آثار تاریخیش دید.

با عبور از بازارهای قدیمی اصفهان مانند قیصریه، صنایع دستی چشم نوازی را میبینیم که نظر هر کسی را به خود جلب می کند. با عبور از این بازار و دیدن گردشگران داخلی و خارجی می توان فهمید که این صنایع زیبا علاقمندان جهانی بسیاری دارد. صنایع دستی زیبای اصفهان قلم زنی، میناکاری، خاتم سازی، پارچه قلمکار، ملیله سازی، فیروزه کوبی هستند، که توضیح مختصری درباره آنها بیان کردم.

از جمله دیگر صنایع دستی شهر اصفهان، به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• قالی بافی
• نگارگری
• منبت کاری
• نمدمالی
• تراش مس
• صحافی
• ضریح سازی
• معرق
• سرمه دوزی

میناکاری اصفهان

میناکاری هنر تزئین فلزات با مواد رنگین مات یا شفاف با مدد گرفتن از آتش است. این هنر شامل فعل و انفعالات پیچیده شیمیایی است و یک هنر آزمایشگاهی محسوب می شود و در حقیقت اشیایی را شامل می شود که از ترکیب اکسید فلزات با برخی نمک ها در اثر حرارت تزئین یافته است. میناکاری می تواند بر روی سفال و شیشه نیز انجام شود. در مغازه های صنایع دستی اصفهان و حتی دیگر شهرها ظروف و اشیاء نیلگون رنگی، دیده می شود که یکی از پر طرفدار ترین صنایع دستی اصفهان است. در مورد زمان پیدایش این هنر زیبا اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها، نمونه های محدودی از دوران صفوی باقیمانده است و بعد از آن در دروان قاجار نمونه های اندکی همچون سرقلیان و کوزه قلیان و .. که میناکاری بوده، به چشم میخورد. پس از آن، دوران پهلوی شروع خوبی برای این هنر بود، که استاد "شکرالله صنیع زاده" آن را توسعه داد.

قلم میناکاری را می توان با ذوب کردن انتهای لوله خودکار و فروبردن سوزن در آن تهیه کرد. برای درست کردن رنگ طرح ها نیز می توان از رنگ آبی لاجوردی با مخلوط صمغ استفاده نمود. با قلم ظریف نقش خود را بر روی ظرف بکشید و دقت کنید رنگ سفید زمینه مشخص باشد. اطراف طرح میناکاری خود را با گل و برگ پر کنید.

 عناصر اصلی هنر میناکاری، فلز و آتش است و بعد از آن رنگ هایی ک به آن جلوه می دهد. روی طلا و نقره می توان میناکاری انجام داد ولی مس فلز اصلی انجام این کار است. زیباترین اشیای میناکاری که نظرها را جلب می کند ظروف تزئینی، گلدان، زیور آلات، جعبه لوازم آرایش، تابلو و ... است. گاهی ترکیب این هنر زیبا را در کنار دیگر آثار هنری میتوان دید.

قلم زنی اصفهان

قلم زنی یکی از پر رونق ترین صنایع دستی اصفهان است. قلم زنی هنری است، که شاید از همان ابتدای زندگی بشر بوجود آمد. قلم زنی همان هنر حکاکی کردن روی سنگ (حجاری)  بوده که طی مراحل مختلف در طول تاریخ، بر روی فلزهای گرانبها انتقال یافت.

هنر قلم زنی، کنده کاری و ایجاد نقش و طرح با قلم و ضربه چکش، روی اشیای فلزی است. طلا، مس، برنج، نقره، آلیاژ مس و برنج فلزاتی هستند که برای قلمزنی عموماً استفاده می شوند. اشیای بسیاری مانند ظروف، گلدان ها، تابلوها و ... با هنر قلمزنی آراسته شده اند، که زیبایی خیره کننده شان نظر همه را به خود جلب می کند.

پارچه قلمکار اصفهان

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان پارچه قلمکار است. تاریخ پیدایش هنر قلمکاری به زمان حمله مغول ها باز می گردد، که نوعی ایده ی جدید از هنرمندان ایرانی بود. سپس در دوران صفویه گسترش یافت. در زمان شاه عباس صفوی از این پارچه های زیبا برای دوخت لباس استفاده می شد و توجه درباریان را به خود جلب کرد بطوری که لباس هایشان را با این پارچه ها تهیه می کردند. پارچه های زمان صفوی بسیار پرکار بود و کمتر جای خالی در آن ها دیده می شد. امّا از رونق آن در دوران قاجار کاسته شد، سپس رضاشاه با دادن تمهیدات ویژه سبب رونق حرفه قلم کاری روی پارچه شد. امروزه در خانه هر ایرانی، می توان یکی از این پارچه های زیبا را دید.

هنر سنتی قلمکاری به معنای تصویر کردن نقوش و طرح هایی بر روی پارچه ساده از جنس کتان و کرباس می باشد. اوایل این عمل با قلم مو انجام می شد ولی به علت صرف وقت و هزینه، هنرمندان ترجیح دادند مهرهایی را حکاکی کنند، و این کار را برایشان ساده تر کرد. بیشتر طرح های که بر روی این پارچه ها دیده می شود تصویر عشاق، تصاویر تاریخی، تصویر شعرا، تصاویر طبیعت، بته و جقه که به نسبت بقیه طرح ها پرطرفدارتر است. این پارچه ها بصورت سفره، سجاده، لباس، روتختی و ... عرضه می شوند. نشاط آوران پیشنهاد می کند برای بازدید نمونه های نفیس این آثار به موزه ی هنرهای تزئینی اصفهان مراجعه کنید.

خاتم کاری اصفهان

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم کاری است. قدمت این هنر هم به دوران صفوی بر می گردد، در آن زمان کاخ ها، میز و صندلی ها، رحل قران ها خاتم کاری شده بودند. ابتدا مرکز خاتم سازی، شهر اصفهان بود. امّا بعدها این هنر در شیراز رونق بیشتری گرفت و امروزه خاتم سازی شیراز جایگاه بالاتری دارد.

هنر آراستن سطح شی ها را بوسیله مثلث های کوچک، در طرح های مختلف را خاتم سازی می گویند. این مثلث ها از جنس عاج، استخوان، مفتول برنج، چوب و بعضی اوقات طلا هستند. خاتم اصفهان به روش خاتم شیراز ساخته می شود، گاهی با نقره یا مینا کاری همراه می شود، که در شیراز نمی توان دید. آثار زیبای خاتم سازی که در بازارهای اصفهان جلب توجه می کنند اشیای تزئینی، جعبه های زیبا، قاب عکس، شطرنج، تخته نرد و ... هستند. به نظر من یکی از بهترین هدایایی است، که میتوانیم برای عزیزانمان بخریم.

فیروزه کوبی اصفهان

فیروزه کوبی هنری است، که قدمت چندانی ندارد. فیروزه کوبی در مشهد انجام می شد ولی بعدها، حدود 70 سال پیش توسط  "یوسف حکیمان" به اصفهان آورده شد. امروزه اجناس فیروزه کوبی اصفهان شهرت بسیاری دارد. اما صنعتگران مشغول به این حرفه و تولیدات محدود است.  

ظروف فیروزه کوبی شده از جنس مس، نقره، برنج، برنز می باشند، در این هنر فیروزه هایی که از کارگاه های فیروزه تراشی شهرهایی مثل مشهد و نیشابور تهیه شده اند در اندازه های کوچکی، بصورت موزاییک بر روی اشیاء چسبانده می شوند. این هنر زیبا در ساخت آینه شمعدان، گلدان، ظروف و زیورآلات استفاده می شود.

ملیله سازی اصفهان

ملیله سازی از ظریف ترین صنایع دستی اصفهان است. این هنر زیبا، نیاز به دقت، وقت و حوصله ی بسیاری دارد. گاهی در ساخت اجناس ظریف و زیبایی چون گوشواره و گل سینه از زرگران و میناسازان حرفه ای کمک گرفته می شود تا جلوه ی چند برابری داشته باشند. زیورآلات، ظروف و اشیاء تزئینی بسیار زیبایی با این هنر خلق می شود.

پیشنهاد می کنیم به اصفهان سفر کنید و در صورت امکان بازار های قیصریه، بازار مسگر ها، بازار اشرف، بازار ترکش دوز ها و از دیگر بازار های قدیمی این شهر دیدن کنید. بهترین بازار ها برای خرید صنایع دستی اصفهان، بازار های سنتی اطراف میدان نقش جهان می باشند.

منبع : نشاط آوران

صنایع دستی یزد

صنایع دستی شهر یزد از جمله مواردی است که از قدیم الایام با زندگی مردم یزد عجین شده است. یکی از دلایل روی آوردن مردم یزد به ساخت هنرهای دستی شاید اقلیم و شرایط آب و هوایی بود که اوضاع اقتصادی نامناسبی را بوجود آورده بود. این موضوع سبب شد امروزه تنوع زیاد صنایع دستی شهر یزد را شاهد باشیم و توجه همه صنعتگران و هنرمندان را به خود جلب کند بطوری که امروز شاهد تولید بسیاری از صنایع دستی یزد بصورت کارگاهی و کارخانه ای هستیم مانند صنایع نساجی. از جمله صنایع دستی استان یزد که نمونه بارز هنرهای قدیمی زنان و مردان یزد است، می توان به شعربافی، زیلو بافی، ترمه، دستبافت هایی چون شمدبافی، دندانه بافی، دستمال یزدی، شال بافی اشاره کرد که توضیحاتی درباره ی هر کدام آورده ایم.

دیگر صنایع دستی معروف یزد عبارتند از:

• قالی بافی
• سفال و سرامیک
• گیوه بافی
• کاشی سازی
• زرگری
• جاجیم
• چادرشب
• مخمل
• خورجین
• جیم
• پتو
• سجاده
• لنگ
• قناویز
• دارایی (ایکات)
  

زیلوبافی یزد

زیلو یکی از قدیمی ترین صنایع دستی یزد است که به دوران پیش از اسلام باز میگردد. همچنین از کالاهای تجاری کشور بوده است. زیلو به علّت ایجاد خنکی، در فصل تابستان بسیار استفاده می شد. یکی از مهمترین مراکز مهم زیلو بافی، شهر میبد یزد است که قدیمی ترین زیلو در حال حاضر به این منطقه نسبت داده می شود و می توان آن را در مسجد جامع شهر میبد دید. به دلیل دوام زیلو نسبت به فرش های پشمی این زیراندازها بسیار مورد استفاده بوده و یکی از مشاغل درآمدزایی یزدی ها محسوب میشود.

نخ مورد استفاده در بافت زیلو پنبه است و طرح های بسیار زیبایی همچون زلفک، رکنه دونی، هشت پر بزرگ و کوچک، بند رومی و کلید که معروف هستند را برروی آنها ایجاد می کنند همچنین رنگ آبی و سفید از رنگ های غالب در بافت زیلوها هستند و گاهی رنگ نارنجی، قرمز و سبز هم استفاده می کنند.  ناگفته نماند رنگ ها استفاده شده در زیلوها رنگ های طبیعی هستند که از گیاهانی همچون روناس، پوست گردو و ... تهیه می شوند. علت استفاده از این رنگ های طبیعی، ثابت ماندنشان است.

از نظر رنگ زیلوها به سه دسته تقسیم می شوند: دسته ی اول زیلو با رنگ سفید و آبی که در مساجد استفاده می شود. دسته دوم زیلو جوهری که با رنگ گلی و آبی بافته می شوند و در خانه ها استفاده می شوند و به نسبت قیمت مناسبی دارند. دسته سوم که مرغوبترین آن هاست زیلو با رنگ ها سبز و گلی می باشد. نقش های مورد استفاده در زیلو به دو بخش تقسیم می شود حاشیه یا دج و زمینه؛ حاشیه که ثابت است و از نقش های بسیاری تشکیل می شود ولی زمینه به ذوق و هنر بافنده بستگی دارد. امروزه زیلوها کاربرد چندانی در خانه ها ندارند و بیشتر در مساجد و اماکن زیارتی می توان آن ها را دید.

شعربافی یزد

شعربافی هم یکی از هنرهای سنتی یزد است که تا سال ها قبل رونق بسیاری داشت در ابتدا این هنر توسط زنان بر روی دستگاه های چوبی انجام میشد و کمکی به اقتصاد خانواده بود امّا بعد از مدتی بصورت کارگاهی درآمد و مردان هم به این هنر مشغول شدند. شعر بافی نوعی از هنرهای دستبافت یزد است و نمونه های کمی به نسبت گذشته می توان در شهر یزد دید.

ترمه یزد

هنر ترمه بافی حدود چهارصد سال سابقه دارد و زردتشتیان آن را در دوخت نوعی شلوار برای جشن ها استفاده می کردند. ترمه پارچه است که تار آن ابریشمی و پودش نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم است. بافت ترمه در گذشته با انگشت انجام می شد و از این رو به انگشت باف شهرت داشت ولی بعدها این کار به صورت نیمه دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه های مخصوصی استفاده می کردند. بته و جقه، طرح شاه عباسی و شاخ گوزنی طرح های رایج مورد استفاده در ترمه ها هستند. همچنین انواع مختلف ترمه عبارتند از شال بندی، شال چارقدی، شال راه راه، شال اتابکی، شال محرمات، شال رضای، شال کشمیری، شال یزدی و ... . بازار ترمه امروزه در شهر یزد رونق خوبی دارد و می توان بعنوان سوغات یزد آن را تهیه کرد.

دستبافت های یزد

بخش عمده ی صنایع دستی یزد پارچه های مختلفی است که به سبک های مختلفی در یزد بافته می شوند و هر کدام نام منحصر بفردی دارند، که به بعضی از این موارد اشاره ی کوتاهی داریم:

شمدبافی یزد:

پارچه ای نازک که در بافتش از ابریشم مصنوعی (ویسکوز) یا نخ پنبه ای استفاده می کنند و بعنوان روانداز در فصل تابستان استفاده می شود. در بافت شمد از طرح های ساده ای استفاده می شود که معمولاً چهارخانه هستند.

دستمال یزد:

در شهر یزد دستمال هایی با طرح ها و رنگ های مختلف و مصارف گوناگون از ویسکوز یا همان ابریشم مصنوعی بافته می شوند. نام های دیگر این محصول ابریشمی و عشایری معروفند.

دندانی یزد: این نوع به جامه ی زردشتیان معروف است و بصورت ظاهراً ساده اما پر زحمت بافته می شوند.

شال بافی یزد: شالبافی هم یکی از هنرهای رایج یزد بوده که آن را از نخ پنبه ای می بافتند و معمولاً تولید کارگاهی داشته است.

 منبع : نشاط آوران

کمتر کسی را میتوان یافت که سوغات قم را نشناسد. از آنجا که شهر قم یکی از قطب های مذهبی با اهمیت کشور است و بارگاه حضرت معصومه (س) و مسجد جمکران در آنجا قرار دارد هر روزه پذیرای زائران بسیاری است، که به قصد زیارت به این شهر سفر می کنند. در این مطلب شما زائران عزیز را در مورد سوغاتی قم راهنمایی می کنم تا درکنار لذت بردن از زیارت، براحتی بتوانید برای نزدیکانتان که در این سفر همراهتان نبوده اند، سوغاتی ببرید ولی از صنایع دستی قم نیز غافل نشوید و از آن نیز تهیه کنید تا بعنوان تبرکی از شهر زیارتی قم باشد. سوغات معروف قم، سوهان است. در ادامه انواع مدل ها آن را بیان می کنم تا براساس سلیقه و ذائقه خود انتخاب آسانی داشته باشید.

سوهان قم

سوهان مهمترین سوغات استان قم است. سوهان پزی یکی از مشاغل سنتی است که از زمان قاجاریه پدید آمد. زمانی که شخصی بنام «ملا ابراهیم شماعی» برای روز افتتاحیه صحن بارگاه حضرت معصومه(س) حلوایی درست کرد که به گفته یکی از بزرگان حاضر در مجلس، همانند سوهان باعث هضم غذا شد. از این به بعد این حلوای شیرین و خوشمزه «سوهان» نام گرفت. امروزه در شهر قم کارگاه های بسیاری مشغول به پخت سوهان بصورت سنتی و مدرن هستند. ماده ی اصلی در تهیه سوهان جوانه گندم است، که خاصیت و فواید سوهان از آن حاصل می شود. از جمله خواص جوانه گندم که خواص سوهان هم محسوب می شوند عبارتند از:

• سرشار از پروتئین
• ویتامین E,B
• آرام بخش اعصاب
• داشتن قند طبیعی و ذخیره سازی انرژی در ماهیچه ها

همچنین از کره یا روغن حیوانی، زعفران و هل که برای طعم و رنگش استفاده می شود نمی توان چشم پوشید و هر کدام فوایدی برای بدن دارد.

برای تشخیص کیفیت و مرغوبیت سوهان موارد زیر را بیاد داشته باشید:

• سفت نباشد.
• به دندان ها نچسبد.
• طعم آن در تشخیص مرغوبیت موثر است.

شاید با خود بگویید که چگونه می توانید موارد بالا را تشخیص دهید؟! جالب است که بدانید در فروشگاه های سوهان فروشی ( که سوهان پزی هم همانجا اتفاق می افتد) از هر نوع سوهانی که انتخاب کنید برای تست به شما عرضه می شود، تا در صورت مرغوبیت از آن تهیه کنید.

سوهان سنتی قم به نام سوهان گل نازک معروف است. انواع دیگر سوهان که تفاوت آن ها در شکل ظاهریشان و بعضی مواد اولیه تهیه آنهاست، عبارتند از:

•  سوهان گل (سنتی )
• سوهان لقمه ای
• سوهان گزی
•  سوهان عسلی
• سوهان کنجدی
• سوهان حبه ای
• سوهان حلوایی
• دسر سوهان

سوهان گل قم 

همانطور که گفته شد این سوهان، سوهانی است که از همان ابتدا بصورت کاملا سنتی و با دست شکل داده می شود، البته امروزه از نیروی دست و ماشین هم زمان استفاده می شود. مواد تهیه آن جوانه گندم، آرد، تخم مرغ، زعفران، کره و یا روغن حیوانی، هل،شکر، گلاب، بادام و پسته می باشد. این سوهان را در قم می توانید به شکل دایره های کوچک یا بزرگ داخل ظرف های مخصوص تهیه کنید. عموماً بیشتر زائران این نوع را بعنوان سوغاتی شهر قم ترجیح می دهند.   

سوهان لقمه ای قم 

این نوع سوهان و سوهان گل محبوب ترین سوهان های قم  هستند، و تفاوتشان در این است که به صورت لقمه ای معمولاً با قالب شکل می گیرند و در وسط آن مغزهای مختلف گذاشته می شود. سوهان لقمه ای را می توانیم بصورت چیده شده در ظرف و یا بسته بندی شکلاتی شکل تهیه کنیم.

سوهان گزی قم 

سوهان گزی همانند نوع لقمه ای است با این تفاوت وسط آن بجای مغز، گز قرار دارد.ترکیب سوهان، گز و مغز طعم فوق العاده ای را ایجاد می کند.

سوهان عسلی قم 

سوهان عسلی از شکر، عسل، آب و انواع مغزها درست می شود بسیار خوشمزه است. مغزهایی چون بادام و پسته طعم فوق العاده ای را به آن می دهند. به شما هم توصیه می کنیم از خرید این نوع سوهان در سفر به قم فراموش نکنید.

سوهان کنجدی قم 

سوهان کنجدی؛ که از کنجد، شکر و آب درست می شود و خاصیت اصلی آن در کنجد است. این نوع سوهان معمولا به اندازه ی سکه می باشد. همچنین بصورت ساده و مشبک در دسترس قرار دارد. استفاده آن بجای قند در کنار چای بسیار لذت بخش است.

سوهان حبه ای

سوهان حبه ای از نظر طعم مانند سوهان ساده یا همان سوهان گل است با این تفاوت که شکل ظاهریش مثل حبه های قند است و خوردن آن بسیار راحت تر است.

سوهان حلوایی قم 

سوهان حلوایی بسیار شباهت به حلوا دارد و تنها مواد تشکیل دهنده آن متفاوت است. از نظر ظاهر سفت تر از دسر سوهان و بسیار نرم تر از سوهان های معمولی می باشد و خوردن آن برای کودکان و میانسالان بسیار راحت است.

دسر سوهان قم 

این نوع سوهان به شکل مایع است و از لحاظ ظاهری شبیه حلوا است و همانطور که از اسمش مشخص است بعنوان دسر می توان از آن استفاده کرد.

عطر خوش این سوغاتی خوشمزه را در کوچه و پس کوچه های اطراف حرم مطهر قم می توانید استشمام کنید. اگر به قم سفر کردید، حتماً یک سر به خیابان ها ی دارای سوهان پزی بزنید. در ادامه باید بدانید حلوا، انگشتر، انجیر، انار و  کلم موسوم به قنبید به عنوان ره آورد های شهر قم شناخته می شوند.

منبع : نشاط آوران

سوغات قشم یکی دیگر از جلوه های ایران زمین است که در این مطلب به آن میپردازیم. جزیره ی قشم یکی از قطب های ایران برای خرید می باشد که هر ساله پذیرای مهمانان زیادی است، گردشگران زیادی به قصد تفریح و خرید به این منطقه سفر میکنند. خرید سوغات شهر قشم کار چندان سختی نیست چون مراکز خرید بسیاری در این جزیره قرار دارند از جمله مراکز خرید می توان به بازار دودلفین درگهان، سیتی سنتر قشم، بازار سنتی قدیم قشم و ... اشاره کرد. در این بین شاید تهیه ی سوغاتی های بومی قشم یا صنایع دستی قشم برای برخی از افراد مهم باشد. بهترین سوغاتی های قشم خرما، نان محلی، کیک هلر و ادویه جات قشم هستند. 

دیگر سوغاتی های جزیره ی قشم: 

• قهوه
• شکلات
• لوازم آرایش
• کیف و کفش

خرما قشم

خرما یکی از سوغاتی های مشترکی است که در بسیاری از مناطق هرمزگان آن را می توان دید و تهیه کرد. شما در سفر به قشم می توانید به عنوان یکی از جاذبه های این شهر از نخلستان های جزیره دیدن کنید و اگر فصل برداشت خرما باشد به اندازه نیاز خود و بعنوان سوغاتی تهیه کنید. خرما انواع و خواص بسیاری دارد که می توان به مغذی بودن، انرژی زا بودن، مطابق با طبع گرم و خشک و مفید برای افرادی که مبتلا به دیابت هستند اشاره کرد.

کیک هلر قشم

کیک هلر نوعی کیک مخصوص این منطقه است که در برخی از شیرینی فروشی ها می توان آن را تهیه کرد این کیک در کارگاه هایی در روستای هلر درست می شوند و بسیار خوشمزه هستند. نوعی کیک اسفنجی است که از ترکیب آرد، تخم مرغ، وانیل، شکر و مقداری آب درست می شود. از خرید این کیک خوشمزه فراموش نکنید و اگر امکان بردن آن را داشتید بعنوان سوغات قشم انتخاب بسیار خوبی است.

ادویه جات قشم

ادویه یکی از چاشنی هایی است که در غذاهای ایرانی بسیار استفاده می شود و طعم غذا برای اکثر ما بدون ادویه بی مفهوم است. در سفر به جزیره زیبای قشم پس از چشیدن طعم غذاهای محلی این منطقه، متوجه مزه ی خاص آن ها خواهید شد و آن هم به علت ادویه های خوشمزه ای است که در این غذاها استفاده می شوند. از خرید انواع ادویه ها فراموش نکنید که بیشتر در مناطقی چون لافت، سهیلی، دیرستان و ... می توان برای استفاده ی خود یا بعنوان سوغات تهیه کرد. از مناطق برداشت ادویه ها حتما دیدن کنید چرا که یکی از بیاد ماندنی ترین مناطق عمرتان می شود.

پوشاک قشم

قشم برای کسانی که علاقه به خرید دارند شبیه به یک بهشت است که مراکز خرید بسیاری برای دیدن دارد و وقت زیادی برای خرید کردن و بازدید از همه مراکز خرید آن لازم است. از دیگر سوغاتی های قشم میتوان به خرید پوشاک اشاره کرد که با قیمت های مناسب و تنوع بسیار قابل تهیه هستند. البته ناگفته نماند بسته به سلیقه شماست اگر به اجناس برند علاقه دارید، برخی از فروشگاه ها پوشاک با برند مورد نظر شما را در اختیارتان قرار می دهند. اگر به لباس های محلی و صنایع دستی این منطقه علاقه دارید سری به مطلب صنایع دستی قشم بزنید تا بتوانید انتخاب راحت تری در خرید آنها داشته باشید.

نان محلی قشم

نان های محلی قشم آوازه ی خوبی دارند و از بوی خوش نان تازه براحتی می شود تصمیم گرفت که از آن خریداری کرد. نان های محلی قشم اسامی جالبی دارند از جمله نان تموشی، نان فلزین، نان خمیر و نان ریخته سوراغی هستند. می توانید از بازار های قشم این نان محلی را تهیه کنید و آن را برای اقوام و شهر خود ببرید. پیشنهاد میکنیم حتما این نان ها را به صورت داغ امتحان کنید، طعم داغ این نانها خیلی دلچسبتر است.

منبع : نشاط آوران