صنایع دستی اردبیل، هنر دست مردان و زنان عشایر و روستایی است که در این منطقه زندگی می کنند و با آنچه که طبیعت در اختیارشان قرار داده است در جهت رفع نیازهای خود تلاش می کنند و در نتیجه ی این تلاش ها صنایع دستی شهر اردبیل پدید آمده است. همانند دیگر شهر و استان های غربی، در صنایع دستی استان اردبیل بافته های داری و آنچه که با پشم تهیه می شود سهم بیشتری دارد مانند فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم و … . صنایع دستی اردبیل در بخش صادرات هم جایگاه ویژه ای دارد و حائز اهمیت است. در این بخش به معرفی صنایع دستی اردبیل همچون قالی بافی، مسندبافی، ورنی بافی، ساخت سازهای سنتی، تذهیب و پلاس بافی می پردازیم تا شما با هنر و فرهنگ مردم این منطقه و همچنینسوغات اردبیل آشنا شوید.

دیگر صنایع دستی استان اردبیل:

• گلیم بافی
• جاجیم بافی 
• کلاه نمدی
• قلاب بافی
• جل اسب
• خورجین بافی
• نمکدان بافی
• چنته 
• سفالگری
• عروسک بافی
• رودوزی
• نقاشی روی چرم
• قلمزنی زیورآلات محلی
• مسگری
• ملیله سازی
• ورشوسازی 
• آینه کاری
• نگارگری
• حجم سازی 
• خراطی
• معرق 
• منبت
• حجاری(سنگ تراشی)
• جلدسازی
• تشعیر

قالی بافی اردبیل

قالی بافی یکی از صنایع دستی اردبیل است که همزمان با دوران صفویه در این منطقه پدید آمد و پس از رکوردی که همزمان با سلسله قاجاریه داشت با جنگ جهانی دوم و الهام گرفتن از طرح ها و سبک های تبریزی و قفقازی جان تازه ای گرفت. سند ومدرکی که نشان دهنده قدمت و گذشته هنر قالی بافی اردبیل است قالی مشهوری است که از مسجدی که شاه اسماعیل و جدش در آنجا دفن شده اند بدست آمد و نشانی بر اصالت این هنر است و طرح های بکار رفته در آن ترنجدان است و جنس آن ابریشم با گره های فارسی می باشد و از نظر طرح آرامش بخش است. از دیگر طرح های بکار رفته در قالی اردبیل می توان به  مشایخی، ترنجدار، ظل السلطان، گلدانی و هراتی اشاره کرد.

ورنی اردبیل

ورنی نوعی زیرانداز است که در اردبیل بافته می شود. به ورنی، گلیم سوزنی هم گفته می شود. این نوع فرش، از ابریشم یا پشم بر روی دارهای عمودی بافته می شود و به آن شبه قالی یا گلیم فرش نما هم می گویند. ورنی بافی یکی از هنرهای دستی عشایر ارسباران و آل سون ها است که آن را در مواردی چون زیرانداز، روانداز، خورجین، رختخواب پیچ استفاده می کنند. در بافت ورنی از طرح هایی همچون حیوانات محلی، وحشی، اشکال هندسی و … استفاده می کنند.

پلاس بافی اردبیل

پلاس یکی از زیرانداز هایی است به نسبت سایرین ارزش مادی کمتری دارد و بعنوان زیرانداز، سجاده، خورجین و … استفاده می شود. از نظر ظاهری به گلیم با بافت درشت شباهت دارد و از لحاظ شیوه ی بافت همانند گلیم می باشد. همچنین از نظر مقایسه با جاجیم از نظر ظاهری می توان گفت شبیه بهم هستند با این تفاوت که خطوط در جاجیم بصورت عمودی است ولی در پلاس بصورت افقی می باشد. همچنین از نظر جنس نخ بکار رفته اغلب از پشم استفاده میشود.

سازهای سنتی اردبیل

یکی از هنرهای اصیل مردم اردبیل نواختن ساز است که اکثر این سازها را بدست خود درست می کنند. این سازها از چوب درختان گردو، توت، شمشاد و … درست می شوند. بهترین این سازها کمانچه، تنبک، سه تار، دوتار، سنتور و … است که گاهی در ساخت این سازها دیگر هنرها همانند خطاطی، خاتم، معرق، نقاشی و … دیده می شود. ساخت ساز سنتی در شهرهایی چون اردبیل، خلخال و مشکین شهر رونق دارد و اگر اهل هنر و موسیقی هستید و به این شهرها سفری داشتنید از سازهای زیبای دست ساز به عنوان صنایع دستی اردبیل فراموش نکنید.

تذهیب اردبیل

تذهیب هنر آراستن کتاب و نوشته هاست و از خانواده هنرهای مستظرفه می باشد به این معنی که از نظر هنری اهمیت بیشتری دارند تا از نظر صنعتی. در کتاب های ارزشمند بعد از متن تزیین کتاب هم از موارد مهمی است که باید در نظر داشته باشیم و از این رو هنرمندان اردبیلی به هنر آراستن کتاب با طلاکاری و نگارگری به طراحی نقش های ختایی و اسلیمی پرداختند و جلوه های زیبایی را پدید آوردند. همچنین سایر رنگ های مورد استفاده در این هنر نیلی، لاجوردی و .. اس که رنگ های غالب بیشتر آبی و طلایی است و طرح هایی که بکار برده می شود اشکال هندسی و یا گل و گیاه می باشد.

مسند بافی اردبیل

مسند یکی دیگر از زیر اندازهای دستبافی است که مانند گلیم با دار بافته می شود. در استان اردبیل مردم بخش تمین به بافت آن مشغول هستند و مرکز بافت مسند می توان دانست. گرایش و علاقه این مردم به مسند بافی به دلیل شرایط موجود است که مشاغلی همچون کشاورزی به دلیل کوهستانی بودن رونقی ندارد و مردم این منطقه به مسندبافی روی آورده اند. مسند از آن دسته صنایع دستی اردبیل است که در خارج از ایران جایگاه خوبی را کسب کرده و در میان کشورهای اروپایی مانند آلمان طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است. طرح غالب در این زیراندازها نقشه ی گلدانی، قره باغی،قاپاق، گانگال سه پایه و … است و در بافت آن بیشتر از رنگ های گیاهی استفاده می کنند.