شاه عباس زمانی که اصفهان را پایتخت خود قرار داد در کاخی که همجوار میدان نقش جهان بود اقامت گزید و در سال 1006 هجری برای زیباسازی و توسعه کاخ اقدام کرد تا اعضای دیوانخانه و درباریانش نیز در آن جا سکونت کنند برای همین مدتی در کاخ قدیمی که در محله دوری واقع بود زندگی کرد. در داخل باغ عمارت خصوصی شاه را ساختند و داخل بنای عالی قاپو اصفهان به معنای در اصلی کاخ، دیوان و دفاتر صدارت عظمی قرار داده شد.

کاخ عالی قاپو اصفهان شش طبقه داشت و شاه عباس به همین منظور حرمسرای خود را از دردشت به طبقات بالای کاخ آورد و می توان به جرئت گفت که از بام این کاخ با شکوه بهترین و زیباترین مناظر اصفهان قابل رویت بود.

سردر عالی قاپو که به در مقدس شهرت داشت از سنگ زیبای سماق به رنگ سبز ساخته شده و از چنان قداستی برخوردار بود که هیچ کس حتی خود شخص شاه سواره از آن عبور نمی کرد و قبل از ورود به این در پیاده می گشت.

بعد از عبور از در ، دو تالار بزرگ را مشاهده می کنیم که یکی محل استقرار رئیس دیوانخانه و تالار دیگر مربوط به رئیس دربارها بود. همواره در عمارت عالی قاپو اصفهان بر روی عموم باز بود.

شاه به دلیل علاقه ای که به این بنا داشت بیشتر اوقات خود را برای رسیدگی به امور کشور، مجالس خصوصی، غذا و استراحت در آن جا سپری می کرد و در طول روز نظاره گر میدان نقش جهان بود. شاه عباس به خاطر اهمیتی که برای کاخ عالی قاپو قائل بود دستور داد هنرمندان بزرگی از جمله رضای عباسی به گرد آوری نقش و نگارهای زیبا بر روی دیوار بپردازند و محیطی زیبا و بی همتا را برایش ایجاد نمایند. به همین دلیل نقش و نگارها و تزئیناتی در طاق اتاق ها صورت گرفت که زیباترین آن را در اتاق طبقه سوم که مخصوص شاه بود نظاره گر هستیم.

طبقات بالا دارای پلان یکسانی است که شامل یک سالن بزرگ و چندین اتاق می باشد و تعدادی از اتاق ها که رو به روی میدان قرار دارند بالکن هایی برایشان در نظر گرفته شده است. تعداد در های این عمارت به بیش از 500 تا می رسد.

کاخ عالی قاپو اصفهان به دلیل ارزش والایش تا به امروز مورد بازدید خیلی از سیاحان و گردشگران قرار گرفته و به گونه ای است که توصیف جامعی از این کاخ را در سفرنامه های خود می آورند.

منبع : نشاط آوران