یکی از باغ های تاریخی و زیبای شهر شیراز باغ دلگشا می باشد که در ناحیه آرامگاه سعدی واقع شده است. باغ دلگشا مربوط به دوره ساسانیان و در همجواری قلعه کهندژ مستقر بوده و هم چنین در زمان صفویه یکی از باغ های معروف شیراز به حساب می آمد که با توجه به عکس ها و تصاویری که از باغ دلگشا شیراز توسط گردشگران اروپایی جمع آوری شده این مورد استنباط می شود. تعدادی کوشک نیز از زمان قاجار در این باغ وجود دارد.

باغ دلگشا شیراز دارای مساحت 5/7 هکتار است. اکثر درختان آن مرکبات بوده که از جمله آن ها میتوان به نارنج و پرتقال اشاره کرد. آبی که در این باغ جریان دارد از چشمه قناتی به نام ماریز سعدی سرچشمه می گیرد. در جلو ایوان دو ستون که در قسمت جنوبی ساختمان قرار گرفته حوضی با یک گلدان سنگی در وسطش رویت می شود که لبه ها و پاشویه آن از قطعات سنگ سرخ فام است.

باغ دلگشا شیراز در حدود نیم قرن پیش در اختیار دختر قوام الملوک و همسرش ناظم الملک بود و هم اکنون این باغ تاریخی در اختیار و تملک دولت است.

باغچه ای در سمت شمالی باغ قرار دارد که به باغ طاووس شهرت داشته و فاقد عمارت بوده و دارای درختان سرو ، کاج و نخل می باشد که در لابلای آنها درختان نارنج قرار گرفته است.

در زمانی که تیمور گروکانی در شهر شیراز حکومت داشت، پس از اینکه باغ دلگشا شیراز را مشاهده کرد دستور به ساختن این باغ را از روی پلانی که توسط معماران تهیه شده بود، در سمرقند داد.

ساختمان کوشک باغ دلگشا شیراز به شکل یک تالار بوده که دارای چهار شاه نشین به سبک معماری عمارت های ساسانیان بیشابور بوده و در سه طبقه می باشد و دارای آیینه کاری و گچ بری هایی از نقوش گل و بته است و در سقف عمارت اشعاری از شوریده شیرازی به خط نستعلیق به صورت بی نظیر نوشته شده است. هم چنین اولین کلاه فرنگی ایران در این باغ به ثبت رسیده است.

منبع : نشاط آوران