یکی از بزرگ ترین برجستگان ادب ایران، شیخ مشرف الدین مشهور به شیخ سعدی یا شیخ شیراز است. تاریخ زندگی شیخ سعدی چندان مشخص نیست ولی در کتابهای تاریخی بنا به آنچه گزارش شده در بین سال های 600 تا 610 هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمدند. خانواده ایشان اهل علم ، دین و ادب بودند. مشوق اصلی سعدی در دوران کودکی پدر بزرگوارشان بوده و تحت نظارت پدرشان به اطلاعات گسترده در زمینه تاریخ و ادبیات ایران رسیدند. با درگذشت پدر در سن 12 سالگی، سرپرستی سعدی به مادرشان محول شد. ایشان پس از فراگیری مقدمات علوم از شهر شیراز به بغداد رفته و به تکمیل دانش خود در مدرسه نظامیه پرداخت. سعدی در مدرسه نظامیه پیش استادان مشهوری نظیر سهروردی علم آموخت. ایشان پس از پایان دوره به حجاز، شام و سوریه برای افزودن دانش و تجربه سفر کرد و سپس راهی سفر زیارت خانه خدا شد. سپس سعدی در زمان پادشاهی اتابک ابوبکر بن سعد به شهر شیراز برگشت و دو آثار معروف خود را به نام های بوستان و گلستان را خلق نمود و تقدیم به اتابک و پسرش سعد بن ابوبکر کرد. بدین جهت  به اعتقاد عده ای، ایشان لقب سعدی را از نام سعد بن ابوبکر گرفته است.

مهارت های سعدی در توصیف تجربه های تلخ  وشیرین زندگی مردمان با به کار بردن احساسات عاشقانه و لحظه های  شوق و دوری، شکوه و عظمتی به آثارش می بخشید که حتی در دوران زندگیش نیز سرمشق نویسندگان و شاعران بود. بدین ترتیب بعضی از سخن سرایان به تبعیت از گلستان و بوستان به خلق آثار پرداختند. سعدی در گونه های شعری نظیر غزل ،قصیده و رباعی شاهکارهای عظیمی را بوجود آورد. ایشان در سرودن قصیده های ساده و روان شهرت داشته و مضمون اکثر آن ها درباره نصیحت، نعت خداوند،مرثیه و مدیحه است.  از ویژگی های منحصر بفرد سعدی در نثر مسجع است که به جای به کاربردن جملات ساختگی و مشکل، از جملات ساده و روان و در عین حال شیرین و گوشنواز استفاده می کرد. غزلیات وی بیشتر در مضمون احساسات عشقی است که براستی تجربه گردیده بود. سعدی علاوه بر اشعار فارسی، بر ادبیات عرب هم تسلط داشت و اشعار عربی هم سرود که موجب تحسین شاعران عربی قرار گرفت. شیخ سعدی آثار ارزشمندی را از خود به جا گذاشت که تمام آن ها از نظم و نثر تحت عنوان کلیات سعدی جمع آوری شده است.

                هرگز پر طاووس کسی گفت که زشتست؟                            یا دیو کسی گفت که رضوان بهشتست؟

                  نیکی و بدی در گهر خلق سرشتست                                   از نامه نخوانند مگر آنچه نوشتست

آثار منثور سعدی عبارتند از:

کتاب گلستان‌ سعدی ، از شاهکارهای ادبی جهان به حساب می آید. این کتاب دارای نثر روان و آمیخته با شعر است. سعدی در یک دیباچه و هشت باب مجموعه داستان هایی را بیان می کند که به گونه ای نگاه مخاطب را به زیبایی ها و زشتی های  زندگی اجتماعی گشوده کرده و هرکدام به تنهایی می تواند سرمشق زندگی انسان ها قرار گیرد.  کتابی‌ کوچک‌ با نثر بسیار روان‌ و آمیخته‌ با شعر است‌ که‌ شاعر در یک‌ دیباچه‌ و هشت‌ باب‌ مجموعه‌ داستان‌هایی‌ را روایت‌ می‌کند که‌ در هر یک‌ از این‌ حکایت‌ها به‌ نوعی‌ چشم‌ خواننده‌ به‌ زشتی‌ها و زیبایی‌های‌ زندگی‌ اجتماعی‌ گشوده‌ شده و هرکدام به تنهایی می تواند سرمشق زندگی انسان ها قرار گیرد.کتاب مجالس پنج گانه، رساله در عقل و عشق، رساله در پاسخ صاحب دیوان و کتاب نصیحه الملوک

آثار منظوم سعدی عبارتند از:

کتاب بوستان یا سعدی نامه، از شاهکارهای شعر فارسی و در 10 باب تنظیم شده و در مضمون اخلاق، تربیت، وعظ و تحقیق است. کتاب قصائد عربی، قصائد فارسی، مراثی، ملمعات و مثلثات، ترجیعات، طیبات، بدایع، خواتیم، غزل قدیم، صاحبیه، خبیثات، رباعیات و مفردات

شیخ سعدی اگرچه با تعدادی از دربارها ارتباط داشت اما شاعری درباری نبود و به اعتقادات آزادی منشانه خود پابرجا بود. استاد سخن ایران سال 691 هجری قمری درگذشت و در شیراز به خاک سپرده شد. آرامگاه سعدی معروف به سعدیه درخیابان گلستان شمال شرق شیراز واقع شده است که در اطراف آرامگاه سعدیه قبور زیادی از بزرگان دین دیده می شود.