صنایع دستی شهرکرد به خاطر شیوه های مختلف در تولید، تنوع بسیاری دارند. دلیل این تنوع، وجود عشایر و روستاییانی است که در تولید این هنرهای دستی سهم بسزایی دارند و همچنان به شیوه های سنتی انجام میدهند و تولید کارگاهی و مدرن جایگاهی ندارد. صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری به دو گروه تقسیم میشوند یک گروه آن صنایعی است که به نیروی زیادی نیاز دارد و توسط مردان انجام می شود مانند نمد مالی و گروهی دیگر هم توسط زنان هنرمند تولید می شوند مانند انواع دستبافت ها. صنایع دستی در این منطقه بیشتر بعنوان یک فعالیت جنبی در کنار مشاغل اصلی است. معمولا زنان خوش ذوق و هنرمند بختیاری برای پر کردن اوقات فراغت خود مشغول به این حرفه هستند. از جمله مهمتریین صنایع دستی شهرکرد چوقا یا چوخا بافی، خرسک بافی، جاجیم بافی، نمکدان بافی،وریس بافی، خورجین بافی و تولید سیاه چادر است.
از دیگر صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری می توان موارد زیر را نام برد:
- گبه
- بافته های پشمی مانند کلاه و دستکش
- گیوه
- نمد
- گلیم
- قالی و قالیچه
- جل روزینی
- قفل سازی
- پلاس
- کمچه دان
- سفره آردی
- بافته‌های خانگی نظیر کلاه نمدی، عبا، نمد، گهواره و کوبه
چوقا شهرکرد
چوقا یا چوخا یکی از صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر مورد نیاز عشایر است. چوقا نوعی بالا پوش مردانه است که زنان بختیاری چوقا را به وسیله ی دار بصورت افقی و تکنفره با نخ بسیار ظریف و نازک می بافند. نخ بکار رفته معمولا از پشم سفید رنگ درست میشوند و در آن خطوط مشکی و آبی تیره استفاده میکنند. بهترین نوع نوع چوقا بوسیله ی زنان کیارسی بافت می شود که به «کیارسی بف» معروف می باشد و از ویژگی های آن بافت ظریفش است.
خرسک بافی شهرکرد
خرسک فرشی است که در بین عشایر و روستاییان بسیار پرکاربرد است. و علت ابداع این نوع فرش ها که درشت بافت هستند و پرزهای آن ها گرفته نمی شوند این است که سطح ناهموار زمین را می پوشاند. در بافت خرسک از هیچ طرح و نقشه ی از قبل تعیین شده ای استفاده نمی کنند بلکه بافندگان این فرش ها از طبیعت و ذهن خود الهام میگیرند.
جاجیم شهرکرد
جاجیم یکی از دست بافت های رایج سنتی زندگی ایرانی است. جاجیم را به شکل نوار های بارک با عرض کم می بافتند و پس از آن قطعات از این نوار های باریک را در کنار هم می دوزند و کاربردهای متفاوتی دارد مانند روانداز، زیرانداز، رختخواب پیچ و … همچنین بختیاری ها از آن ها به منظور حمل گهواره ی کودک بر پشت مادر استفاده می کنند.
نمکدان شهرکرد
نمکدان که به آن «چنته» هم می گویند از جمله دستبافت های زنان بختیاری است که بیشتر برای مصرف خود می بافند. و از آن در نگهداری و جابجایی خوراکی ها و نمک استفاده می کنند.در مناطق چلگرد، کوهرنگ، لردگان این محصول تولید می شود. لایه رویی نمکدان از جنس فرش و لایه ی زیرین آن جاجیم است.
وریس شهرکرد
وریس که به آن وریسین یا ویریس هم گفته می شود نوعی تسمه است که از ابریشم توسط زنان عشایر بافته می شود و در زندگی عشایر کاربردهای بسیاری دارد. همچنین از آن بعنوان طناب استفاده میکنند.
خورجین بافی شهرکرد
بافت خورجین از دیگر صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر جنبه خود مصرفی دارد. در این دست بافت ها هیچ گرهی استفاده نمی کنند و بوسیله ی زنان عشایر بر روی دارهای افقی بافته می شوند. عشایر از خورجین ها برای نگه داری اشیای ارزشمند و نفیس خود استفاده میکنند.
«خور» همانند خورجین بافته می شود که از آن را حمل برنج، جو، آرد، گندم و سایر اقلام اینگونه استفاده می کنند.
سیاه چادر شهرکرد
سیاه چادر از جمله صنایع دستی شهرکرد است که توسط عشایر و به منظور استفاده خود برای سکونت در آن ها بافته می شود. جنس سیاه چادر از پشم است و برای بافت آن ده تا پانزده روز زمان نیاز است. علت استفاده از موی بز در بافت سیاه چادر در برابر سرما و گرما مقاوم است و در هنگام بارش باران به علت رطوبت متورم می شود و آب را به داخل چادر نفوذ نمی دهد. همچنین در مقابل باد مقاوم می باشد و زمستانی گرم و تابستانی سرد دارد.
صنایع دستی شهرکرد به خاطر شیوه های مختلف در تولید، تنوع بسیاری دارند. دلیل این تنوع، وجود عشایر و روستاییانی است که در تولید این هنرهای دستی سهم بسزایی دارند و همچنان به شیوه های سنتی انجام میدهند و تولید کارگاهی و مدرن جایگاهی ندارد. صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری به دو گروه تقسیم میشوند یک گروه آن صنایعی است که به نیروی زیادی نیاز دارد و توسط مردان انجام می شود مانند نمد مالی و گروهی دیگر هم توسط زنان هنرمند تولید می شوند مانند انواع دستبافت ها. صنایع دستی در این منطقه بیشتر بعنوان یک فعالیت جنبی در کنار مشاغل اصلی است. معمولا زنان خوش ذوق و هنرمند بختیاری برای پر کردن اوقات فراغت خود مشغول به این حرفه هستند. از جمله مهمتریین صنایع دستی شهرکرد چوقا یا چوخا بافی، خرسک بافی، جاجیم بافی، نمکدان بافی،وریس بافی، خورجین بافی و تولید سیاه چادر است.
از دیگر صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری می توان موارد زیر را نام برد:
- گبه
- بافته های پشمی مانند کلاه و دستکش
- گیوه
- نمد
- گلیم
- قالی و قالیچه
- جل روزینی
- قفل سازی
- پلاس
- کمچه دان
- سفره آردی
- بافته‌های خانگی نظیر کلاه نمدی، عبا، نمد، گهواره و کوبه
چوقا شهرکرد
چوقا یا چوخا یکی از صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر مورد نیاز عشایر است. چوقا نوعی بالا پوش مردانه است که زنان بختیاری چوقا را به وسیله ی دار بصورت افقی و تکنفره با نخ بسیار ظریف و نازک می بافند. نخ بکار رفته معمولا از پشم سفید رنگ درست میشوند و در آن خطوط مشکی و آبی تیره استفاده میکنند. بهترین نوع نوع چوقا بوسیله ی زنان کیارسی بافت می شود که به «کیارسی بف» معروف می باشد و از ویژگی های آن بافت ظریفش است.
خرسک بافی شهرکرد
خرسک فرشی است که در بین عشایر و روستاییان بسیار پرکاربرد است. و علت ابداع این نوع فرش ها که درشت بافت هستند و پرزهای آن ها گرفته نمی شوند این است که سطح ناهموار زمین را می پوشاند. در بافت خرسک از هیچ طرح و نقشه ی از قبل تعیین شده ای استفاده نمی کنند بلکه بافندگان این فرش ها از طبیعت و ذهن خود الهام میگیرند.
جاجیم شهرکرد
جاجیم یکی از دست بافت های رایج سنتی زندگی ایرانی است. جاجیم را به شکل نوار های بارک با عرض کم می بافتند و پس از آن قطعات از این نوار های باریک را در کنار هم می دوزند و کاربردهای متفاوتی دارد مانند روانداز، زیرانداز، رختخواب پیچ و … همچنین بختیاری ها از آن ها به منظور حمل گهواره ی کودک بر پشت مادر استفاده می کنند.
نمکدان شهرکرد
نمکدان که به آن «چنته» هم می گویند از جمله دستبافت های زنان بختیاری است که بیشتر برای مصرف خود می بافند. و از آن در نگهداری و جابجایی خوراکی ها و نمک استفاده می کنند.در مناطق چلگرد، کوهرنگ، لردگان این محصول تولید می شود. لایه رویی نمکدان از جنس فرش و لایه ی زیرین آن جاجیم است.
وریس شهرکرد
وریس که به آن وریسین یا ویریس هم گفته می شود نوعی تسمه است که از ابریشم توسط زنان عشایر بافته می شود و در زندگی عشایر کاربردهای بسیاری دارد. همچنین از آن بعنوان طناب استفاده میکنند.
خورجین بافی شهرکرد
بافت خورجین از دیگر صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر جنبه خود مصرفی دارد. در این دست بافت ها هیچ گرهی استفاده نمی کنند و بوسیله ی زنان عشایر بر روی دارهای افقی بافته می شوند. عشایر از خورجین ها برای نگه داری اشیای ارزشمند و نفیس خود استفاده میکنند.
«خور» همانند خورجین بافته می شود که از آن را حمل برنج، جو، آرد، گندم و سایر اقلام اینگونه استفاده می کنند.
سیاه چادر شهرکرد
سیاه چادر از جمله صنایع دستی شهرکرد است که توسط عشایر و به منظور استفاده خود برای سکونت در آن ها بافته می شود. جنس سیاه چادر از پشم است و برای بافت آن ده تا پانزده روز زمان نیاز است. علت استفاده از موی بز در بافت سیاه چادر در برابر سرما و گرما مقاوم است و در هنگام بارش باران به علت رطوبت متورم می شود و آب را به داخل چادر نفوذ نمی دهد. همچنین در مقابل باد مقاوم می باشد و زمستانی گرم و تابستانی سرد دارد.
صنایع دستی زنجان، از مدت ها پیش جایگاه ویژه ای در بین صنایع دستی ایران داشته است. اگر تاریخ زنجان را بررسی کنید متوجه قدمت و تنوع آن خواهید شد که در حال حاضر از تعدادشان کاسته شده است و آن هم مربوط به مهاجرت صنعتگران به دیگر شهرهاست. از صنایع دستی معروف زنجان می توان ساخت اشیای فلزی همچون ملیله کاری، چاقو سازی و چارق دوزی را نام برد. که هر کدام را می توانید بعنوان سوغات تهیه کنید. همچنین برای آشنایی بیشتر می توانید مطلب مربوط به سوغات زنجان را ببینید.
دیگر صنایع دستی استان زنجان که در شهرهای مختلف این استان تولید می شوند عبارتند از:
- مسگری
- فرش
- گلیم
- جاجیم
- مسگری
- تابلوی خاتم و مینیاتور
- صنایع شیشه
- گیوه دوزی ابریشمی و نخی
- رنگرزی
- سفالگری
- هنر حکاکی روی مس
ملیله کاری زنجان
ملیله کاری از قدیمی ترین صنایع دستی زنجان است و بر اساس شواهد تاریخی می توان ثابت کرد قدمت آن به قرن دهم هجری بر میگردد، که در دوران سلجوقی رونق گرفت و همزمان با حکومت صفویان به اوج خود رسید. همچنین نمونه های باقی مانده و آنچه در آثار و سفرنامه های قدیمی دیده می شود گواهی بر قدمت هنر ملیله کاری هستند. در کتب تاریخی بسیاری به فلزکاری بعنوان یکی از صنایع دستی زنجان اشاره شده است که ملیله کاری شاخه ای از این صنعت است. ملیله کاری تا قبل از حکومت پهلوی یکی از هنرهای بومی زنجان بود اما پس از آن هنرمندان این حرفه به شهرهای تهران، اصفهان و… مهاجرت کردند و این هنر در دیگر نقاط ایران رواج یافت. در هر صورت با سفر به شهر زنجان می توانید از دیدن این هنر زیبا به شکل شربت خوری، قاب عکس، بشقاب، جعبه ی جواهرات،شکلات خوری، شیرینی خوری و ظروف تزیینی لذت ببرید. نقش هایی مورد استفاده در ملیله کاری بته ترمه، جقه، برگ فرنگی، برگ، غنچه، پیچک و … است. ناگفته نماند ملیله کاری زنجان در ایران جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است.
چاقو سازی زنجان
از معروفترین صنایع دستی زنجان ساخت چاقو است که در سطح کشور شهرت بسیاری دارد. این هنر به مدت ها پیش بازمیگردد که نسل به نسل، به هنرمندان معاصر انتقال یافته است. با وجود وارد شدن ابزارهایی برای ساخت چاقو از زحمت هنرمندان این عرصه کاسته شده است و همچنان کیفیت بالایی دارد. چون در ساخت چاقو قدرت بدنی زیادی بکار گرفته می شود، معمولا جوانان مشغول این کار هستند و استادکاران قدیمی به آموزش میپردازند. چاقوها معمولا از فولاد استیل محکم و ضد زنگ درست میشوند که بعد از اجرای عملیاتی همچون چکش کاری و حرارت دادن به فلز سختی تبدیل می شوند و بر برش و تیز بودن چاقو موثر است. تناسب، ظرافت، قدرت در برش و نحوه ی آبکاری فلز از جمله مشخصات برجسته چاقوی زنجان است. انواع چاقوهای که در زنجان تولید می شوند عبارتند از چاقوی ضامن دار، ساده، میوه خوری، مرکب، کاردهای شکاری، کاردهای کمری، کاردهای آشپزی و قلم تراش.
چاروق دوزی زنجان
چاروق نوعی کفش است که در گذشته برای عبور از مناطق سخت و کوهستانی از چرم گاو و با نخ ابریشمی یا نخ گلابتون می دوختند. این هنر به دوران ساسانیان بازمیگردد و اوج رونق آن مانند بسیاری از صنایع دستی شهرهای ایران به دوران صفوی می رسد. تنوع در نقش و طرح های این چاروق نظر هر هنرمندی را به خود جذب می کند. انواع مختلف چاروق تمام چرم، توری، پرده بند، تمام پوست و… هستند. که هر کدام از این نوع ها روش و سبک خاصی در ساخت دارند و از جنس چرم، پنبه، ابریشم و پوست عمل آورده درست می شوند. امروزه چارق های بیشتر زنانه بوده و جنبه ی تشریفاتی دارد. این چاروق ها می توانند سوغاتی های زیبای برای اقوامتان باشند. همچنین برای آشنایی با دیگر ره آوردهای زنجان میتوانید متن سوغات زنجان را بخوانید.
منبع : نشاط آوران
صنایع دستی اهواز، موضوعی است که در این قسمت به تفصیل برای شما توضیح خواهیم داد. اهواز از زیباترین شهرهای ایران است که در دل خود کارون را جای داده و جلوه ی فوق العاده ای برای این شهر داده است. در کنار این جاذبه های زیبا، بازدید از صنایع دستی شهر اهواز هم خالی از لطف نیست این آثار که نمادی از فرهنگ و هنر مردم خوزستان است تمدن این منطقه را به ما نشان می دهد. از جمله زیباترین صنایع دستی اهواز گلیم بافی، خراطی، قلم زنی، بوریا بافی، عبابافی است که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد. همچنین برخی از این صنایع دستی در کنار سوغات اهواز می تواند سلیقه شما را برای تهیه سوغات راضی کند.
دیگر صنایع دستی اهواز عبارتند از:
- حصیربافی
- سبد بافی
- کپو بافی
- فلز کاری
- قالی و قالیچه بافی
- نمدمالی
گلیم بافی اهواز
گلیم بافی یکی از ارزشمندترین صنایع دستی اهواز می باشد که بیشتر به دست زنان و دختران روستایی و عشایر بافته می شود. گلیم هم، همانند قالی توسط دار بافته می شود با این تفاوت که به آن زیراندازی بدون پرز است. گلیم هر منطقه مشخصات مختص به خود را دارد، گلیمی که توسط روستاییان عرب نشین اهواز بافته می شوند تار و پود پشمی دارند و رنگ مورد استفاده در بافت آن ها سبز، نارنجی، صورتی، قرمز، سرمه ای، سفید و آبی است. همچنین طرح های استفاده شده در آن ها هندسی و الهام گرفته از ذهن می باشد. یکی از معروفترین گلیم های بافته شده در استان خوزستان گلیم مربوط هفتکل است که از زیبایی خیره کننده ای دارد.
خراطی اهواز
خراطی هنری است که بر روی چوب توسط ابزاری مخصوص، طرح هایی را ایجاد می کنند. در خوزستان این هنر بیشتر در شهرهایی چون دزفول و بهبهان انجام میشود و آثار زیبایی که تولید می شود را هم در این شهرها و هم در اهواز می توانید ببینید. ابزار مورد نیاز برای خراطی اره، مته، دستگاه خراطی است و چوب مور استفاده باید نرم و مرطئب باشد که چوب درخت سپیدار و توسکا گزینه های مناسبی هستند. با این هنر زیبا معمولا آثاری همچون مبل، گهواره، ظروف تزیینی، تابلو، گلدان و … درست می شود. این آثار فاخر می توانند سوغات مناسبی برای اقوام و خویشان از سفر اهواز باشند.
قلم زنی اهواز
قلم زنی یکی از هنرهایی است که در شهرهای مختلف ایران رواج دارد. این هنر سبب خلق ظروف تزیینی می شود که هر کسی را به خود جذب می کند. اگر بخواهیم از هنر قلم زنی تعریف ارائه دهیم،می توان گفت قلم زنی هنر طرح انداختن برروی فلزات مختلف است. روش کار در قلمزنی به این صورت است که دورن ظرف از خاک اره یا قیر آمیخته با خاکستر پر می شود و بر روی آن طرحی رسم میکنند و با چکش و قلم بر روی طرح ها حالتی فرو رفته ایجاد میشود و پس از آن نواحی فرورفته را با خمیر مینا پر می کنند و در کوره می گذارند. گذاشتن در کوره سبب ایجاد یک لایه ی لعابی رنگی و شفاف بر روی قسمت های فرورفته می شود.
بوریا بافی اهواز
بوریا نوعی حصیر زیر انداز است که از نی های مردابی که در استان خوزستان به عنوان صنایع دستی اهوازبه وفور یافت می شود، درست می شوند. بافت بوریا کمی سخت است و به نیروی بدنی زیادی نیاز دارد به همین علت توسط مردان بافته می شوند. از بوریا تنها بعنوان زیرانداز استفاده نمی کنند برای پوشاندن سقف خانه هم گاهی کاربرد دارد. این نوع حصیر بیشتر جنبه خود مصرفی در بین مردم خوزستان دارد.
عبا بافی اهواز
عبا بافی در خوزستان یکی از صنایع دستی اهواز است که قدمت آن به بیش از 500 سال می رسد. در گذشته عبابافی بیشتر در شهرهایی همچون سوسنگرد، شوش، بهبهان و دزفول رایج بوده است اما امروز در شهر سوسنگرد و بهبهان انجام می شوند. رنگ عباهای بافته شده در این مناطق بیشتر سیاه، شیری، خاکستری و خرمایی هستند. همچنین از نظر جنس بافت دو نوع می باشند، یک نوع که توسط نخی نازک بافته می شود و در فصل تابستان کاربرد دارد و نوع دوم تار و پودش متراکم تر است و مناسب فصل زمستان می باشد.
صنایع دستی قم، در کنار اماکن زیارتی و سوغاتی های آن می تواند یکی از جاذبه های گردشگری این شهر باشد. صنایع دستی شهر قم به دلیل موقعیت زیارتی این شهر، که پذیرای مسافران داخلی و خارجی زیادی است، بازار پر رونقی دارد و بخوبی به دیگر کشورها معرفی می شود و نشانی از فرهنگ و هنر این شهر زیارتی است. از صنایع دستی قم می توان به قالی دستبافت قم اشاره کرد که در بین قالی های دستبافت ایرانی جایگاه بالایی دارد و همچنین به هنرهایی چون معرق کاری، مروار بافی و نقاشی های سنتی نظر همگان را به خود جلب می کند. در ادامه شما را بیشتر با این صنایع دستی زیبا آشنا خواهیم کرد.
دیگر صنایع دستی قم عبارتند از:
- خرمهره سازی
- سنگ تراشی
- خراطی چوب
- درودگری
- سرامیک سازی و سفالگری
- گیوه
- شیشه گری
- چلنگری، تولیدات فلزی فرفورژه ای
- تزیینات معماری
- بافته های سنتی
قالی قم
قالی های دستبافت قم یکی از مشهورترین صنایع دستی قم هستند. این شاهکار هنری در خانه های مردم ابران جایگاه ویژه ای دارد و طرح ها و بافت زیبای آن نظر همه را به خود جلب می کند و همچنین در سهم بسزایی در صادرات ایران دارد. اگر سری به تیمچه ی فرش فروشان بازار قم بزنید می توانید انواع فرش های زیبای قم را بببنید و به قدمت این هنر زیبا پی ببرید. فرش و قالی قم از نظر رنگ، نوع بافت، پرز و الیاف نمای کلی از فرش ایران را نشان می دهد و ترکیبی از تمام سبک های ایران است. همچنین جنس آن ها بیشتر از ابریشم، پشم و کرک است و از نظر جنس تار و پود به «گل ابریشم» و «چله ابریشم» معروفند. از دیگر ویژگی ها می توان به طرح های بکار رفته در آنها مانند بته ای، شکارگاه، جوشقانی، لچک ترنج، محرمان، شاه عباسی، بندی خشتی و … اشاره کرد. این قالی های زیبا نظر گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جلب میکند.
معرق قم
یکی دیگر از صنایع دستی و سوغات قم تابلوهای معرق بسیار زیبای آن است. که هنرمندان حاذق و ماهر به آفریدن آن مشغول هستند. در معرق کاری روی چوب طرح سنتی را ایجاد می کنند و توسط چکش، قلم و وسایل نجاری داخل آن را خالی می کنند سپس جای خالی را با چوب های رنگی، فلزی، سنگی،سرامیکی و صدفی پر میکنند که جلوه بسیار زیبایی دارد. همچنین ناگفته نماند از معرق تنها برای ساخت تابلوهای هنری استفاده نمی شود بلکه در ساخت مبل، میز، صندلی و برخی وسایل تزیینی استفاده می کنند.
مروار بافی قم
مرواربافی یکی از هنرهایی است که در شهرهای دیگر ایران هم به چشم می خورد. مروار بافی نوعی بافت حصیر می باشد که ترکه مورد استفاده در آن مروار است و در اطراف تهران، ملایر، کرج و … بعمل می آید. روش کار مروار بافان به این صورت است که مروار را پس از تمیز کردن در آب جوش می گذارند و سپس لایه ی رویی آن را می گیرند و به شکل سبد، ظروف، مبل و … می بافند. این هنر در شهر قم قدمت چندانی ندارد و یکی از صنایع دستی نوپاست. همچنین این مروارها می توانند انتخاب مناسبی به عنوانسوغات قم هم باشند.
نقاشی سنتی قم
هنرمندان بسیاری در شهر قم مشغول خلق طرح های زیبایی بر چوب، شیشه، سفال، چرم و چینی هستند. این صنایع دستی قم جلوه ی زیبایی دارند که می توان جلوه آن را در گوشه و کنار شهر قم دید. طرح های مورد علاقه ی نقاشان قم اسلیمی، نقوش ختایی،منظره، شکارگاه، گل و جانوران مختلف هستند. که هر ببیننده ای را بر اساس سلیقه اش به خود جذب میکند.
