صنایع دستی بوشهر به دلیل وضعیت آب و هوایی و اقلیمی نقش مهمی در وضعیت اقتصادی مردم این منطقه دارد و از تنوع محدودی برخوردار است. کشاورزی در این بخش رونق چندانی ندارد و مردم این منطقه تلاش می کنند با آنچه طبیعت در اختیارشان قرار داده محصولاتی را بسازند که منبع درآمدی خوبی برایشان باشد. در این بین مشهورترین صنایع دستی بوشهر گبه، سوزن دوزی، حصیربافی، گرگوربافی، گلافی هستند. شما می توانید برخی از صنایع دستی بوشهر که به آن اشاره کردیم را بعنوان سوغات تهیه کنید و برای آشنایی بیشتر با سوغاتی های خوراکی بوشهر به مطلب مربوط به سوغات بوشهرمراجعه کنید. دیگر صنایع دستی شهر بوشهر و این استان عبارتند از:

• قالی
• سفال
• گیوه
• مشک
• زنبیل
• گلیم بافی
• تور
• نساجی
• مصنوعات رودوزی
• جاجیم
• دلوچه سازی

گبه بوشهر

گبه بوشهر، یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی و خانگی در استان بوشهر ست که زنان هنرمند و خوش ذوق به بافت آن مشغول هستند. این هنر بیشتر در نقاط روستایی بوشهر رایج است و بعنوان یک شغل اصلی دیده می شود. گبه یکی از محبوب ترین فرش هایی است که در خانه های ایرانی به چشم می خورد و زیبایی خاصی به آنها می دهد پس می توانید آن را بعنوان یک سوغات زیبا از شهر بوشهر تهیه کنید.

نمد مالی بوشهر

نمد یکی از صنایع دستی سنتی، رایج است که در گوشه و کنار ایران درست می شود و هنرمندان بوشهری هم به خلق این زیراندازهای زیبا مشغول هستند. همانطور که می دانید نمد نوعی زیرانداز است که به علت وزن کم و نم گیر بودنش در بین عشایر پرطرفدار است و بعضی اوقات برای تزیین استفاده می شود.

سوزن دوزى بوشهر

سوزن دوزی یکی از هنرهای قدیمی است که در بین زنان هنرمند برای پر کردن اوقات فراغتشان انجام می شود. در واقع سوزن دوزی نوعی گلدوزی بر روی پارچه های ساده در رنگ های مختلف است و طرح های مورد استفاده در آن محلی و سنتی هستند همچون طرح های هندسی ساده ای که جلوه ی خاصی را خلق می کنند. محصولات تهیه شده با این هنر رومیزی، کوسن، زیربشقابی و … هستند و همچنین سوغاتی های جذابی از بوشهر خواهند بود.

حصیر بافی بوشهر

درخت نخل کاربردهای بسیاری دارد علاوه بر استفاده از خرما و فرآورده های حاصل از خرما، از شاخ و برگ آن برای بافت حصیر(زیرانداز)، سبد و بعضی از ظروف کاربردی استاده می کنند. این صنایع دستی بوشهربسیار زیبا هستند و در بین مردم بوشهر و جنوب کشور کاربردهای بسیاری دارند.

گلافی بوشهر

گلافی به معنای لنج و قایق سازی است. این حرفه به دلیل اینکه بوشهر و بیشتر شهرهای این استان در کنار دریا قرار دارند از قدیم الایام رونق داشته است و سابقه ی آن به دوران افشاریه می رسد. هنر گلافی در گذشته بصورت دستی و سنتی اجرا می شد اما به دلیل سختی بسیار در تولید امروزه شکل کارگاهی و صنعتی به خود گرفته است. مصالح اولیه مورد استفاده چوب مقاوم در برابر رطوبت می باشد که در اسکلت آن استفاده می شود و تخته های هندی به نام سای که برای بدنه اش استفاده می کنند.

گرگور بافی بوشهر

گرگور نوعی قفسه های سیمی بصورت مشبک هستند که برای صید در مناطق بندری استفاده می شوند. ارتفاع آن ها بسته به شرایطی همچون نوع شناور و محل صید یک تا سه متر است.این صنایع دستی بوشهر شهرت بسیاری دارد و در کنار ساحل و مناطقی که لنج های ماهیگیری هستند به چشم می خورند.

صنایع دستی قزوین موضوعی است که در این بخش به آن میپردازیم. در گذشته دو عامل بسیار مهم در رونق و قدمت صنایع دستی شهر قزوین موثر بود یکی تمدن و دیگری الهام گرفتن از طبیعت که بعنوان مثال سفالگری یکی از این هنرهاست. اما با این وجود در حال حاضر، صنایع دستی استان قزوین رونق زیادی ندارد و بعنوان یک سرگرمی در کنار مشاغلی همچون دامپروری و کشاورزی انجام می شود. از جمله صنایع دستی قزوین آینه کاری، جاجیم بافی، نقاشی و تذهیب، خوشنویسی، نم نم دوزی هستند که در ادامه مطالبی برای آشنایی بیشتر شما آورده ایم. 

سایر صنایع دستی قزوین عبارتند از:

• گلیم بافی
• فرش بافی
• موج بافی
• گیوه دوزی
• منبت کاری
• گلابتون دوزی
• پن بافی (نوار بافی)
• سنگ تراشی و حکاکی 

آینه کاری قزوین

یکی از صنایع دستی قزوین در گذشته آیینه سازی است که هنرمندان این حرفه توسط آینه و شیشه های رنگی جلوه ای زیبا را به در، پنجره و … می دادند. امروزه این آثار زیبا در بسیاری از اماکن مذهبی و تاریخی به چشم می خورد. و همچنین وسایلی آراسته به این هنر که امروزه بعنوان عتیقه نام برده می شوند.

جاجیم بافی قزوین

جاجیم بافی جز صنایع دستی است که در دیگر شهر های ایران هم رونق دارد. سابقه ی این هنر در قزوین بسیار طولانی است. اما در حال حاضر جاجیم بافی دیگر رونق گذشته را در قزوین ندارد و بسیاری از کارگاه های تولید جاجیم تعطیل شده اند و بیشتر شغل خانگی برخی از زنان است. در اینجا مراحلی را که در گذشته برای بافت جاجیم انجام میشد آورده ایم برای جاجیم بافی ابتدا پشم گوسفندان را میچیدند و پس از آن توسط مواد گیاهی و محلی رنگ می کردند. سپس از پشم رنگ شده نخ ها را تولید میکردند و جاجیم می بافند. اما امروز دیگر این مراحل را طی نمی کنند و از کامواهای رنگی جاجیم را می بافند و بیشتر جاجیم بافی در فصول پاییز و زمستان که انجام می شود.

نم نم دوزی قزوین

نم نم دوزی هنر آراستن پارچه با مهرهای بسیار ریز که به آن ها منجوق می گویند، است. مانند کیف پول، جای قیچی، سرمه دان، جای شانه، جای مهر و … . این صنایع هنری زیبا بسیار جذاب هستند و نظر همه ی مسافران قزوین را به خود جلب می کند. همچنین می توانید بعنوان سوغات قزوین تهیه کیند.

نقاشی پشت شیشه قزوین

کشیدن نقاشی هایی پشت شیشه الهام گرفته از دوران صفویه، در دوران قاجار متولد شد و تا آنجا پیش رفت که قزوین را مرکز تولید این هنر شد. اما از آنجا که این آثار زیبا در موزه های بزرگ بدون نام و نشان پراکنده شدند، هنرمندان این عرصه و این هنر گمنام ماندند.

نقاشی و تذهیب قزوین

نقاشی یکی از هنرهای بنام قزوین بوده است. یکی از صنایع دستی قزوین مربوط به کشیدن نقاشی بر روی در، دیوار، سقف اتاق ها بوده که بر روی آن روغن جلا می زدند. رنگ های بکار رفته در این زمینه طبیعی بوده و ثبات و جلوه بسیاری داشتند.

خوشنویسی قزوین

قزوین به دلیل اینکه مهد پرورش هنرمندان خطاطی همچون میرعماد حسنی قزوینی بزرگترین استاد خط نستعلیق و میرمحمدحسین عمادالملک سیفی حسنی قزوینی است برتری بزرگی نسبت به سایر شهرهای ایران در این حرفه دارد. شما می توانید آثار خوشنویسی این هنرمندان و دیگر خوشنویسان را در قزوین بیابید و از دیدن این هنرهای زیبا لذت ببرید.

صنایع دستی یزد از جمله مواردی است که از قدیم الایام با زندگی مردم یزد عجین شده است. یکی از دلایل روی آوردن مردم یزد به ساخت هنرهای دستی شاید اقلیم و شرایط آب و هوایی بود که اوضاع اقتصادی نامناسبی را بوجود آورده بود . این موضوع سبب شد امروزه تنوع زیاذ صنایع دستی یزد را شاهد باشیم و توجه همه صنعتگران و هنرمندان را به خود جلب کند بطوری که امروز شاهد تولید بسیاری از صنایع دستی یزد بصورت کارگاهی و کارخانه ای هستیم مانند صنایع نساجی. از جمله صنایع دستی استان یزد که نمونه بارز هنرهای قدیمی زنان و مردان یزد است، می توان به شعربافی، زیلو بافی، ترمه، دستبافت هایی چون شمدبافی، دندانه بافی، دستمال یزدی، شال بافی اشاره کرد که توضیحاتی درباره ی هر کدام آورده ایم.

دیگر صنایع دستی یزد عبارتند از:

• قالی بافی
• سفال و سرامیک
• گیوه بافی
• کاشی سازی
• زرگری
• جاجیم
• چادرشب
• مخمل
• خورجین
• جیم
• پتو
• سجاده
• لنگ
• قناویز
• دارایی (ایکات)
  

زیلوبافی یزد

زیلو یکی از قدیمی ترین صنایع دستی یزد است که به دوران پیش از اسلام باز میگردد. همچنین از کالاهای تجاری کشور بوده است.زیلو به علت ایجاد خنکی، در فصل تابستان بسیار استفاده می شد.یکی مهمترین مراکز مهم زیلو بافی شهر میبد یزد است که قدیمی ترین زیلو در حال حاضر به این منطقه نسبت داده می شود و می توان آن را در مسجد جامع شهر میبد دید. به دلیل دوام زیلو نسبت به فرش های پشمی این زیراندازها بسیار مورد استفاده بوده و یکی از مشاغل درآمدزای یزد محسوب میشد. نخ مورد استفاده در بافت زیلو پنبه است و طرح های بسیار زیبایی همچون زلفک، رکنه دونی، هشت پر بزرگ و کوچک، بند رومی و کلید که معروف هستند را برروی آنها ایجاد می کنند همچنین رنگ آبی و سفید از رنگ های غالب در بافت زیلوها هستند و گاهی رنگ نارنجی، قرمز و سبز هم استفاده می کنند.  ناگفته نماند رنگ ها استفاده شده در زیلوها رنگ های طبیعی هستند که از گیاهانی همچون روناس، پوست گردو و … تهیه می شوند. و علت استفاده از این رنگ های طبیعی، ثابت ماندنشان است. از نظر رنگ زیلوها به سه دسته تقسیم می شوند: دسته ی اول زیلو با رنگ سفید و آبی که در مساجد استفاده می شود. دسته دوم زیلو جوهری که با رنگ گلی و آبی بافته می شوند و در خانه ها استفاده می شوند و به نسبت قیمت مناسبی دارند. دسته سوم که مرغوبترین آن هاست زیلو با رنگ ها سبز و گلی می باشد. نقش های مورد استفاده در زیلو به دو بخش تقسیم می شود حاشیه یا دج و زمینه. حاشیه که ثابت است و از نقش های بسیاری تشکیل مشود ولی زمینه به ذوق و هنر بافنده بستگی دارد. امروزه زیلوها کاربرد چندانی در خانه ها ندارند و بیشتر در مساجد و اماکن زیارتی می توان آن ها را دید.

شعربافی یزد

شعربافی هم یکی از هنرهای سنتی یزد است که تا سال ها قبل رونق بسیاری داشت در ابتدا این هنر توسط زنان بر روی دستگاه های چوبی انجام میشد و کمکی به اقتصاد خانواده بود اما بعد از مدتی بصورت کارگاهی درآمد و مردان هم به این هنر مشغول شدند. شعر بافی نوعی از هنرهای دستبافت یزد است و نمونه های کمی به نسبت گذشته می توان در شهر یزد دید.

ترمه یزد

هنر ترمه بافی حدود چهارصد سال سابقه دارد و زردتشتیان آن را در دوخت نوعی شلوار برای جشن ها استفاده می کردند. ترمه پارچه است که تار آن ابریشمی و پودش نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم است. بافت ترمه در گذشته با انگشت انجام می شد و از این رو به انگشت باف شهرت داشت ولی بعدها این کا به صورت نیمه دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه های مخصوصی استفاده می کردند. بته و جقه، طرح شاه عباسی و شاخ گوزنی طرح حهای رایج مورد استفاده در ترمه ها هستند. همچنین انواع مختلف ترمه عبارتند از شال بندی، شال چارقدی، شال راه راه، شال اتابکی، شال محرمات، شال رضای، شال کشمیری، شال یزدی و … . بازار ترمه امروزه در شهر یزد رونق خوبی دارد و می توان بعنوان سوغات یزد آن را تهیه کرد.

دستبافت های یزد

بخش عمده ی صنایع دستی یزد پارچه های مختلفی است که به سبک های مختلفی در یزد بافته می شوند و هر کدام نام منحصر بفردی دارند، که به بعضی از این موارد اشاره ی کوتاهی داریم:

شمدبافی یزد:

پارچه ای نازک که در بافتش از ابریشم مصنوعی(ویسکوز) یا نخ پنبه ای استفاده می کنند و بعنوان روانداز در فصل تابستان استفاده می شود. در بافت شمد که از معروف ترین صنایع دستی یزد می باشد از طرح های ساده ای استفاده می کنند که معمولا چهارخانه هستند.

دستمال یزد:

در شهر یزد دستمال هایی با طرح ها و رنگ های مختلف و مصارف گوناگون از ویسکوز یا همان ابریشم مصنوعی بافته می شوند. نام های دیگر این محصول ابریشمی و عشایری معروفند.

دندانی یزد: این نوع به جامه ی زردشتیان معروف است و بصورت ظاهرا ساده اما پر زحمت بافته می شوند.

شال بافی یزد: شالبافی هم یکی از هنرهای رایج یزد بوده که آن را از نخ پنبه ای می بافتند و معمولا تولید کارگاهی داشته است.

صنایع دستی بندرعباس، در میان مردم این شهر جایگاه ویژه ای دارد و به نوعی نشان دهنده ی آداب و رسوم و همچنین فرهنگ غنی مردم استان هرمزگان است. علاوه بر تعداد زیاد صنایع دستی استان هرمزگان با توجه به اقلیم آب و هوایی و قرار گرفتن در کنار دریا می توان تنوع بسیاری در این میان دید. مهمترین صنایع دستی هرمزگان به چند دسته تقسیم میشوند گروهی شامل هنرهایی است که توسط محصولات دریایی همچون صدف و … آفریده می شوند. دسته ای دیگر مربوط به صنایعی مانند تور ماهیگیری و کشتی سازی و … می شود و گروه دیگر مربوط به آراستن لباس های سنتی این منطقه است مانند گلابتون دوزی، شک بافی، خوس دوزی، بادله دوزی. همچنین خرسک بافی هم یکی دیگر از صنایع دستی بندرعباس است که در این منطقه به چشم میخورد.

دیگر صنایع دستی معروف بندرعباس عبارتند از:

• حصیربافی
• سفالگری سنتی
• گلیم بافی
• لباس محلی
• شیریکی پیچ
• چادرشب بافی
• چنته بافی

گلابتون دوزی بندرعباس

گلابتون دوزی یا زردوزی جزء رایجترین صنایع دستی بندرعباس و استان هرمزگان است. در ایران این هنر نام های مختلف گلدوزی، برودری دوزی، کمان دوزی و کم دوزی را به خود اختصاص داده و در شهرهایی چون بندرعباس، بندر لنگه و میناب این هنر دوزندگی رونق بسیاری دارد. در توضیح گلابتون دوزی میتوان گفت هنری است که روی پارچه را بر اساس طرحی با نخ های طلا می بافند ولی در ایران بجای استفاده از طلا، نخ های ابریشمی که با روکش فلزی به رنگ طلایی یا نقره ای پوشیده شده اند استفاده می کنند. جلوه و زیبایی این هنر را می توان در لباس های محلی زنان و دختران هرمزگان و جنوب کشور دید. همچنین استفاده هنر گلابتون دوزی تنها در لباس های زنانه نیست بلکه می توان بر روی کوسن، پشتی، سجاده، جلد قران، شلوارهای زنانه و تابلو دید.

خرسک بافی بندرعباس

خرسک عبارت است از بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت که بافت آن با رنگ های بسیار محدود انجام می شود. در بافت سنتی آن از رنگ طبیعی پشم استفاده می شد ولی امروزه شاهد رنگ های متنوع دیگری هم هستیم. پرز و تار و پود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمی شود. در قدیم از آن به عنوان روانداز هم استفاده می کرده اند. امروزه از این نوع بافت برای تولید پادری و کناره در اندازه های مختلف استفاده می کنند. نقوش خرسک معمولاً هندسی بوده و بافت آن در روستای “درتوجان” رواج دارد.

شک بافی بندرعباس

شک بافی که یکی دیگر از صنایع دستی بندرعباس می باشد، بافت نوعی نوار با نخ های فلزی طلایی و نقره ای رنگ است. در بندر عباس از این هنر برای تزیین لباس ها مانند آستین،دوریقه، اطراف مقنعه و سجاده استفاده می کنند. برای درست کردن این نوارها ازجوغن که نوعی هاون چوبی است، قرقره،بالشتک، نوار فلزی نقره ای و طلایی استفاده می کنند. شک با توجه به نیاز مصرف کننده اندازه های مختلفی دارد از شش میلیمتر تا پنج سانتیمتر. و با توجه به اندازه عرضش نام های مختلفی دارد که به تعداد از آن ها اشاره کرده ایم زری یک فضله، زری دو فضله، شک، عین القمری، گل اشرفی ساده، سن المشار، قیچی لوزی، مرافعی، کله کجی، گل اشرفی کله قندی و … که در این میان کم عرض ترین نوع آن زری یک فضله و عریضترینش مرافعی  می باشد. مشهورترین شک مربوط به شهر رودان استان هرمزگان است و شما میتوانید این هنر را بر روی بسیاری از لباس های سنتی بندرعباس ببینید.

بادله دوزی بندرعباس

بادله دوزی که به تلی بافی هم شهرت دارد و همانند شک بافی برای آراستن لباس های زنانه مخصوصا لبه ی شلوارهای زنانه استفاده می کنند. تله نوارهایی است با عرض پانزده سانتیمتر که از کنار هم قرار گرفتن چند نوع زری درست می شود، که زری بزرگ در وسط و کوچکتر ها در اطراف قرار می گیرند. شلوارهایی که بادله دوزی شده بیشتر توسط نوعروسان جنوب استقاده می شود. 

خوس دوزی بندرعباس

خوس دوزی هنر آراستن پارچه ها توری توسط نوارنقره ای و یا ستاره های فلزی است. از این حرفه در تزیین چادر زنانه که در زبان محلی دستار می گویند، مقنعه، روسری کوچک یا جلبیل استفاده می کنند. پارچه ی استفاده شده در خوس دوزی معمولا مشکی است و گاهی از پارچه هایی به رنگ زرشکی یا سبز استفاده می کنند.

صنایع دستی دریایی بندرعباس

 با قدم زدن در بازارهای بندرعباس و دیگر شهرهای هرمزگان مانند کیش، قشم،… می توان صنایع دستی بندرعباس را دید که به صورت مجسمه، تابلو و اشیاء گوناگون از مواد اولیه که از دریا بدست می آیند مثل صدف، گوش ماهی، استخوان ماهی، حلزون، مرجان و … درست می شوند.      

توربافی بندرعباس

تور یکی از وسایل مورد استفاده در ماهیگیری می باشد که یکی از صنایع دستی بندرعباس می باشد. توربافی معمولا توسط صیادان انجام می شود، که بصورت موروثی نسل به نسل چرخیده است. امروزه شاهد هستیم که با پیشرفت صنایع کارگاهی درصدی از تور مورد نیاز صیادان بصورت صنعتی از طریق شیلات تامین می شوند و درصدی دیگر بصورت دستی توسط صیادان بافته می شوند.