سوغات بندرعباس ، موضوعی است که در این پست به آن خواهیم پرداخت. شهر بندر عباس یکی از مهمترین بنادر تجاری ایران می باشد و علت محبوبیت آن در بین مردم ایران وجود بازارها، دریای زیبای خلیج فارس و جاذبه های تاریخی آن است. به همین دلیل هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری می باشد که به قصد تفریح و تجارت به این شهر سفر می کنند. همانطور که گفتیم در این بخش شما را با سوغاتی های بندرعباس آشنا می کنیم تا اگر سفری به این شهر داشتید در کنار تفریح و گردش دغدغه ی خرید سوغاتی را نداشته باشید و راحت به تمام برنامه هایتان برسید. سوغات و صنایع دستی بندرعباس تنوع بسیاری دارد که بعضی از آن ها بومی شهر بندرعباس و بعضی از دیگر شهرهای استان هرمزگان به بندرعباس می آورند. می توانیم صنایع دستی چون حصیر بافی، گلابتون دوزی،پارچه های سوزن دوزی شده و صنایع دریایی را به عنوان سوغات شهر بندرعباس تهیه کنیم. که در مطلب مربوط به صنایع دستی بندرعباس به آن خواهیم پرداخت. خرما، ارده، مرکبات، ماهی و میگو سوغات خوراکی بندرعباس می باشند و شهرت بسیاری دارند، که در ادامه توضیح مختصری آورده ایم.

خرمای بندرعباس

خرمای بندرعباس، بسیار خوش طعم و مرغوب است. استان هرمزگان به دلیل آب و هوای گرم و خشک بستری مناسبی را برای بعمل آمدن خرما فراهم نموده است. شهرستان حاجی آباد، میناب، رودآب که در نزدیکی شهر بندر عباس قرار دارند از عمده تولیدکنندگان خرمای استان می باشند. سالانه حدود بیست درصد از خرمای هرمزگان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا، آسیای میانه و آمریکا صادر می شوند و بخشی از آن برای مصرف داخلی است. انواع درجه 2و3 آن را برای فرآورده هایی چون چیپس خرما، عسل خرما، شیره ی خرما و …. استفاده می کنند. خرمای بندرعباس و استان هرمزگان انواع مختلفی مانند مرادسنگ، خنیزی، پیارم، مضافتی و کریته دارد. از این میان بهترین نوع صادراتی آن پیارم می باشد که حاجی آباد تولید کننده اصلی آن است. این نوع خرما به خرمای شکلاتی معروف است همچنین لقب گران ترین و مرغوب ترین خرمای جهان را به خود اختصاص داده عکس بالا نمونه ای از نوع خرمای پیارم است. خرمای پیارم سرشار از ویتامین B1وB2 ، فسفات، کلسیم، منیزیم، آهن و پتاسیم می باشد.

خرمای بعنوان سوغاتی شهر بندرعباس ،بدلیل قیمت مناسب و ارزش غذایی بالا گزینه خوبی است پس خرید آن را از یاد نبرید. همچنین مصرف خرما در کنا نوشیدنی هایی چون چای و شیر خالی از لطف نیست پیشنهاد میکنم حتما امتحان کنید.

مرکبات بندر عباس

سوغاتی دیگر بندر عباس که میتوان به آن اشاره کرد مرکبات بندرعباس و فرآورده های حاصل از آنهاست. بندر عباس و شهرستان های استان هرمزگان دارای باغات مرکباتی هستند که سالانه درصدی از نیاز استان های اطراف خود و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در این زمینه تامین می کنند. مرکباتی که در استان هرمزگان کشت می شوند و در شهر بندر عباس به چشم میخورد نارنگی، پرتقال، لیمو لیسبون، لیمو شیرین، نارنج، گریپ فروت و لیموترش است. در فصل بهار اگر سفری به شهر بندرعباس داشتید میتوانید این میوه های خوش طعم را تهیه کنید و از خوردنشان لذت ببرید.

ماهی و میگو بندرعباس

از آنجا که بندرعباس و دیگر بنادر استان هرمزگان در کنار دریای خلیج فارس که منبع غنی انواع مختلف ماهی، میگو و آبزیان هست، یکی از شغل های کهن مردم این مناطق ماهیگیری است که بصورت سنتی و یا مدرن انجام میشود. و میتوان  گفت ماهی و میگو سوغات معروف بندرعباس می باشند. 

در بازار های بندرعباس و حاشیه دریا صیادانی به چشم میخورند که ماهی های صید شده خود را می فروشند. ماهی تن، سنگسر، ساردین، هامور، سرخو، میش ماهی و مقوا ماهی هایی هستند که صید می شوند و در بندر عباس به راحتی می توانیم به آن ها دسترسی داشته باشیم. من اگر جای شما باشم این ماهی های خوشمزه را برای یکبار هم که شده امتحان می کنم مطمئنا مشتری دائمی خواهید شد و حتی میتوانید به همراه خود به شهرتان ببرید.

میگو هم یکی دیگر از آبزیانی است که در بندر عباس و هرمزگان طرفداران خاص خود را دارد میگو نیز مانند ماهی ها جزو غذاهای دریایی است که سرشار از ویتامین A,B,C,D,E  و آهن، منیزیم، فسفر، آهن، کلسیم و روی می باشد، این خواص میگو نسبت به سایر آبزیان بیشتر است و برای بدن انسان مفید می باشد.

با توضیحات داده شده حتما برای خرید ماهی و میگو برای مصرف و یا سوغات بندرعباس برنامه ای بگذارید.

گنبد سلطانیه ، بزرگترین گنبد تاریخی ایران در شهر سلطانیه در استان زنجان می باشد. گنبد سلطانیه زنجان  یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی و بزرگترین گنبد آجری جهان است. 

این بنا در حد فاصل سال های 702 تا 712 هجری قمری به دستور اولجایتو پادشاه مغول معروف به سلطان محمد خدابنده و نظارت خواجه رشید الدین فاضل همدانی به نیت کاربرد آرامگاهی ساخته شد. گنبد سلطانیه زنجان، مدتی پایتخت شهریاران ایران بوده و هم اینک آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.

 گنبد سلطانیه آن چنان در زمانه خود منحصربفرد و مطرح بود  که پس از 100 سال از ساخت آن گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره فلورانس را با الهام از آن ساختند.گنبد مشهور سلطانیه از دور به رنگ آبی کمرنگ و نیلگون و در بعضی جهات آن به رنگ سبز هم دیده می شود. این بنا از زیباترین گنبدهای یک پوشش به شمار می رود.

گنبد سلطانیه از لحاظ سبک و سیاق معماری، حجم، ارتباط فضاها، نسبت های موجود در اجزای مختلف، بی حرکتی و تحمل بنا نمونه ای منحصر بفرد و بی نظیر و نقطه تحولی در معماری اسلامی به حساب می آید.

گنبد سلطانیه بنایی هشت ضلعی با هشت مناره که سقف دو پوشه فیروزه رنگی بر روی آن قرار گرفته است. بر روی دیوارها و کتیبه های این بنا، آیات قرآنی و متن های مذهبی به خط ثلث و کوفی به چشم می خورد و همچنین گنبد سلطانیه بهترین نمونه معماری ایلخانی است.

بنا به نظر عده ای گنبد سلطانیه ،مقبره سلطان محمد خدابنده نیست و مدفن ایشان را در کوه های پیرامون سلطانیه دانسته اند. در زیر این بنا، دالان های زیر زمینی موجود است که عده کثیری آن را محل برپایی آیین و رسوم های شمنی که سلطان محمد خدابنده در مدتی که پیرو این آیین بوده  ایجاد کرده است.

 تحمل وزن 1600 تنی گنبد را 8 دیوار ضخیم عهده دار است که در زاویه هر دیوار 8 مناره وجود دارد. گنبد سلطانیه دارای ارتفاع 5,5 متر و قطر 30,6 متر است. گنبد سلطانیه دارای دو لایه می باشد و این یکی از دلایل ماندگاری و استحکام آن در برابر زلزله است. پلان گنبد سلطانیه در شکل زیر آورده شده:

این بنا سرشار از تزیینات بوده و در آن انواع تزیینات کاشی کاری، کتیبه نویسی،گچ کاری،تزیینات سنگی و چوبی و تزیینات رنگ و نقاشی با نهایت ظریفکاری صورت گرفته است. در سقف ایوان های 24 گانه آن، زیباترین نمونه های گچ بری به کار برده شده و برای اولین بار در تاریخ معماری اسلامی از هنر کاشی کاری در سطح پیچیده استفاده شده است. هم چنین همگی این تزیینات دو لایه بوده و فرضیات مختلفی در این زمینه ارائه شده است.

در آرامگاه محمد خدابنده ، فضای تربتخانه ای به صورت مستطیلی با طول 60,17 متر، عرض 8,7 متر و ارتفاع 16 متر دیده می شود.سردابه ای در ایوان جنوبی تربتخانه قرار گرفته که در وسط آن محل قبر و دو طرف آن دو فضای کوچک وجود دارد. بنای گنبد سلطانیه در طی حدود 700 سال گذشته تقریبا 2 تا 8 سانتی متر نشست پیدا کرده است.

گنبد سلطانیه دارای سه درب ورودی است که امروزه در اصلی آن مسدود شده است. اتصال طبقات با وجود هشت پلکان مارپیچ صورت گرفته و چهار پنجره بزرگ در بالای چهار ایوان اصلی قرار دارد. وجود پنجره ها علاوه بر روشنایی داخل بنا برای تشخیص زمان هم به کار می رفت. به این صورت که اگر نور از سوراخ اصلی نوک گنبد می تابید نمایانگر هنگام اذان ظهر و اگر از پنجره های بزرگ می تابید حدود ساعت و تابش نور از پنجره های کوچک حدود دقیقه رابیان می کرد.

سلطان محمد خدابنده ارادت خاصی به حضرت علی(ع) داشته و دلیل وجود 110 پله بنای گنبد که در حروف ابجد مترادف نام حضرت علی (ع) است به همین عنوان می باشد.

 سال 1384 هجری شمسی، گنبد سلطانیه زنجان در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. این بنا در مسیر جاده تهران به تبریز قرار داشته و زمانی که وارد مسیر اصلی این بنا می شوید از همان لحظه اول شکوه و عظمتش نمایان می شود.

صنایع دستی کرمان ، موضوعی است که در این مقاله به شرح مختصری در مورد آن آورده ام. در شهر کرمان بازار قدیمی به نام بازار گنجعلی خان وجود دارد که از قدیم الایام محلی برای عرضه ی سوغات و صنایع دستی کرمان می باشد. با گذر از این بازار متوجه خواهید شد که صنایع دستی شهر کرمان همانند سوغاتی های آن تنوع بسیاری دارد و تمام سلیقه ها را راضی می کند. صنایع دستی بنام کرمان مس، پته دوزی، قالی بافی،مشبک چوب، عریض بافی می باشد. بعضی از این صنایع دستی مانند قالی بافی در کارگاه ها و گروهی دیگر مانند شال بافی، عریض بافی و پته دوزی بصورت خانگی و توسط زنان و دختران کرمانی تولید می شدند که تقریبا بجز پته دو هنر دیگر از رونق افتاده است. 

علاوه بر موارد گفته شده، دیگر صنایع دستی استان کرمان عبارتند از:

• گلیم بافی
• شال بافی
• قالیچه افشار
• چاقو سازی راین
• معرق چوب
• قلم زنی مس
• خوس(بافت الیاف طلایی،نقره ای و … بر روی لباس)
• سیس بافی(بافت سبد و حصیر با گیس های درخت خرما)

قالی بافی کرمان

قالی بافی کرمان از دوران صفویان رواج دارد و این قدمت قالی بافی در کرمان، این شهر را در زمینه فرش و قالی دست بافت مشهور نموده و طرفداران جهانی بسیاری دارد. خیلی از قالی های پهن شده در کاخ های جهان بدست هنرمندان کرمانی بافته شده اند. شهرت قالی کرمان به علت درآمیزی طرح و رنگ است و در اندازه های مختلف بافته می شوند. هنرمندان حاذق کرمانی فرش هایی در اندازه های 100 متر هم بصورت سفارشی بافته اند. بخشی از پشم مورد نیاز برای بافت قالی های کرمان از خراسان و بخشی از کرمانشاه تامین میشود همچنین در کرمان، رفسنجان، ماهان، راور و چند شهر دیگر در استان کرمان پشم های مرغوبی تولید می شود. از جمله طرح های رایج در قالی های کرمان خشتی، سرام، نقش گل محمدی، قاب قرآنی، ستونی، قابی، شاه عباسی، ترنجی، افشان، برگ فرنگی، شکارگاه و درختی می باشد.

قالی های کرمان در صادرات نقش بسزایی داردند. چنانچه قصد خرید فرش دست بافت داشتید از قالی کرمان فراموش نکنید.

پته دوزی کرمان

پته دوزی نوعی سوزن دوزی است که توسط زنان و دختران هنرمند کرمان خلق میشود. در این هنر نخ های کرکی ابریشمی،الوان یا پشمی بر روی پارچه هایی دوخته می شود. پارچه زیری پته عریض نام دارد که به رنگ های سبز، قرمز، سفید، زرد، سرمه ای، نارنجی،مشکی، عنابی و قهوه ای به چشم می خورد. رایج ترین رنگ عریض مورد استفاده در پته سفید و قرمز است. وجود اثری چون روپوش مقبره ی نعمت ا… ولی نشان دهنده ی قدمت این هنر است برای دوخت این پته ی بزرگ حدود یک قرن پیش 16 نفر زن هنرمند مشغول بودند.

 قبل از دوخت بر روی پارچه ها طراحان هنرمند، طرح هایی بر روی پارچه ایجاد میکنند. مواد اولیه مورد نیاز برای پته دوزی سوزن، قیچی، انگشتانه، پارچه و نخ است و این مزیتی محسوب می شود به این علت که برای مواد اولیه مورد نیاز برای خلق این هنر کم است. طرح پته ای یا درخت زندگی معروف ترین نقش پته می باشد که به نام هایی مانند پته میری، پته جقه ای، پته بادامی، پته ترمه ای و غیره مشهور است. همچنین طرح هایی چون لچک ترنجی و نقش حیوانات، مخصوصا پرندگان کاربرد دارد. پته بصورت جانماز، زیر لیوانی، سجاده، رومیزی و … برای خرید در دسترس قرار دارد. پته دوزی مختص استان کرمان است و میتواند سوغات و یادگاری اختصاصی این شهر باشد.  

مس کرمان

اگر به بازار قدیم کرمان رفته باشید آنچه بیشتر از همه نظرتان را جلب می کند مغازه ها و استادکارانی است که مشغول به ساخت اشیای مسی هستند. مس کرمان را اکثر افراد می شناسند و یکی از انگیزه هایشان در سفر به کرمان خرید مس است مخصوصا ظروف مسی که طبخ غذا در آن ها بسیار مفید است. از صنایع دستی مسی کرمان میتوان به کشکول، سینی، تابلو، قابلمه، ظروف غذا خوری و … اشاره کرد.

عریض بافی کرمان

عریض بافی بافت نوع پارچه نسبتا ضخیم و پشمی است که پارچه زیر ساخت پته دوزی، می باشد. در قدیم از این پارچه های برای دوخت لباس هایی همچون کت و پالتو استفاده می شد. اما امروز تولید عریض کم شده و حتی دیگر در پته دوزی هم استفاده نمی شود.

مشبک چوب کرمان

مشبک به معنای شبکه شدن، پنجره ای شدن یا ایجاد سوراخ هایی بر روی اشیاء می باشد. این هنر در گذشته محبوبیت بسیاری داشته است، و میتوان بر روی درها، پنجره ها و منبرهای مساجد و بسیاری از آثار تاریخی این هنر زیبا را دید. هنر مشبک کاری به دوصورت اجرا می شود، به شکل غیر پیوسته یعنی طرح ها جدا جدا بریده شده اند و بر روی سطحی چسبیده شده اند. و به شکل پیوسته که کل طرح به هم متصل می باشد. این هنر زیبا را در تابلو ها، اشیاء تجملاتی و … میتوان دید. استادکاران ماهری در این زمینه در کرمان ظهور کردند و این هنر را به کمال رساندند. در این زمینه می توان از استاد اکبر صوتی کرمانی یاد کرد.

کمال الدین علی محتشم کاشانی، ملقب به شمس الشعرا از شاعران قرن دهم هجری قمری است. معروف ترین شعر محتشم کاشانی، ترکیب بند زیبای باز این چه شورش است که در خلق عالم است می باشد. وی در سال 905 هجری قمری در خانواده ای دین دار و در شهر کاشان به دنیا آمد و پدر ایشان، خواجه میر احمد است.  در آغاز زندگی، به پیشه بافندگی- شعربافی- مشغول بود و پس از آن که در شاعری آوازه در انداخت، به شغل بزازی روی آورد. اصولا یکی از ویژگی های شعر سده های دهم و یازدهم آن است که بیشتر سرایندگان آن، اهل کسب و کار بوده اند و برخی از آن ها، به نعلبندی و حلواگری و چه و چه، اشتغال داشته اند.

اما، محتشم کاشانی، در روزگار شهرت خویش، با شاعرانی همچون وحشی بافقی، حالی گیلانی، حیرتی تونی و … مکاتبه و مشاعره داشته است و باری، وحشی بافقی را هجو گفته است. محتشم، شاه تهماسب صفوی، اسماعیل میرزا( شاه اسماعیل  دوم) و محمد خدابنده صفوی و خواهر او پریخان خانم( شاهزاده پر اقتدار صفوی) را ستایش کرده است. اما شاه تهماسب، باری، به پیغام از محتشم خواسته است تا امامان شیعه و پیشوایان دین را مدح گوید و محتشم کاشانی ، این پیام را به گوش جان شنیده و ترکیب بند معروف خویش را در سوگ امام حسین(ع) و دیگر شهیدان کربلا سروده است و اگرچه گفته اند که آن را به پیروی از هفت بند مولانا حسن کاشی سروده است، اما، این پدیده ادبی که محتشم از خود بروز داده است، از مقوله هنر ظهوری است. در خاستگاه هنر، گفته اند: هنر، یا نبوغی است، از گونه پدیده هایی چون شاهنامه، کمدی الهی، بینوایان و … یا ظهوری است، که در یک لحظه استثنایی در زندگی یک هنرمند، پدید می آید و همچون بارقه ای سرد و خاموش می شود. همانند ترکیب بند محتشم یا ترجیع بند هاتف، که این دو اثر در میان همه آثار این دو شاعر، استثنایی اند.

محتشم، از شعر و نثر استادان پیشین پیروی کرده و تلاش داشته است تا راه و رسم شاعران سده هشتم را دنبال کند اما کوشش او، بی سرانجام مانده است. بنابراین آنچه در زندگی نامه محتشم کاشانی بیان شده که در آن روزگار فترت ادبی ایران و هم روزگارانش، او را در پایه انوری و خاقانی می دیده اند ، مبالغه ای بیش نیست. دیوان محتشم، بارها به چاپ رسیده است .مرگ محتشم کاشانی، در سال 996 هجری قمری روی داده و در خاک کاشان آرمیده است.

سوغات یزد ، همانند آثار زیبا و تاریخی شهر یزد نظر گردشگران بسیاری را به خود جلب می کند. در میان سوغات و صنایع دستی یزد، شیرینی هایش شهرت بسیاری دارد و اگر کسی یک بار شیرینی های یزد را خورده باشد طعم فوق العاده ی آن را فراموش نخواهد کرد و شاید انگیزه ای برای سفر دوباره به یزد باشد. شهر یزد در زمینه تولید شیرینی و کارگاه های تولید شیرینی آن قدمت طولانی دارد. معمولا در کنار نام سوغات یزد حاج خلیفه رهبر شنیده اید. این نام از دیر باز برندی برای شیرینی های یزد می باشد. معروفترین سوغات شهر یزد و شیرینی آن باقلوا یزد، قطاب یزد، پشمک یزد، حلوا ارده یزد می باشد. برای تهیه شیرینی های یزد میتوانید سری به میدان امیر چخماق یزد بزنید اطراف این میدان که مغازه های زیادی وجود دارد.

از جمله دیگر شیرینی هایی که نمی توان براحتی از کنار آن ها گذشت عبارتند از:

• زولبیا
• کیک یزدی
• سوهان خانی یزد
• نان برنجی یزد
• حاج بادام یزد
• لوز بیدمشک و بادامی
• عرقیات سنتی 

باقلوای یزد

باقلوای یزد، اصیل ترین شیرینی شهر یزد می باشد. این شیرینی خوشمزه شهرت بسیاری دارد. نکته مهم این است که باقلوای یزد طعم بسیار متفاوتی نسبت به باقلوای ترکی دارد و طعم پسته و بادام آن بسیار دل انگیز است. برای تهیه باقلوا در یزد شیر، تخم مرغ، آرد، روغن، هل، گلاب و مغز بادام و پسته استفاده می شود. باقلوای یزد در چهارگوشه ی دنیا علاقمندان بسیاری را به خود جذب کرده است از جمله کانادا و آمریکا یکی از طرفداران پروپاقرص آن هستند. باقلوا به علت دارا بودن مغز بسیار مغذی می باشد و برای تقویت حافظه، معده و قلب مفید است. پیشنهاد می کنم اگر تاکنون طعم باقلوای یزد را نچشیده اید حتما امتحان کنید و از خرید آن بعنوان یک سوغاتی یزد فراموش نکنید.

قطاب یزد

شیرینی معروف دیگری که هر سنی را شیفته خود کرده است قطاب یزد می باشد. این شیرینی توپی شکل می باشد، و وسط آن با مایه ای مخصوص از هل و بادام پر می شود. این ترکیب ارزش غذایی بالایی را بوجود می آورد. قطاب از آرد ، زرده تخم مرغ، شکر، بکینگ پودر درست می شود. این شیرینی هم مانند باقلوا بدلیل مغزی که دارد انرژی زا و گرم است. البته در تهیه شیرینی اصیل یزد باید دقت کنید چون در نمونه های تقلبی آن نشانی از مغز نیست. صرف این توپک های خوشمزه با یک لیوان چای فوق العاده است. همچنین یکی از سوغاتی های خوب یزد است که برای آشنایان می توان تهیه کرد.

پشمک یزد

پشمک یکی دیگر از معروفترین سوغات یزد می باشد که در خانواده ی، شیرینی های یزدی قرار دارد. پشمک بصورت رشته های باریک بسیار شیرین، از شکر، آرد، روغن و هل درست می شود. هر کدام از اجزای تشکیل دهنده ی پشمک خواصی دارند که برای بدن انسان مفید است. سن پشمک در کارگاه های حاج خلیفه ی رهبر به 97 سال می رسد و به طرز بسیار زیبایی توسط افراد خبره کش و واکش می خوردند و دیدن این منظره خیلی جذاب است و همچنان پابرجاست. اگر می خواهید کودکان را خوشحال کنید، خرید پشمک بعنوان سوغاتی از یاد نبرید. 

حلوا ارده یزد

حلوا ارده ی اردکان یزد شاید به گوشتان زیاد خورده باشد. تولید ارده و حلوا ارده قدمت بسیاری در ایران دارد. حلوا ارده ی اردکان همچنان به روش سنتی تولید می شود و هیچ ماده ی شیمیایی به آن اضافه نمی شود، به همین دلیل استقبال بسیاری از آن می شود. ارده از دانه های کنجد تهیه می شود. دانه های کنجد دارای روغن و منبع غنی از مواد مغذی و مورد نیاز بدن انسان است. همچنین طبیعت گرم و شیرینی دلچسبی دارد و منبع خوبی برای تامین انرژی بدن انسان است. از جمله خواص دارویی ارده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقویت حافظه
• مانع از کم خونی و بهبود خستگی و ضعف عمومی
• ایجاد تعادل در آب بدن 
• سرشار از ویتامین گروه B و E 
• استحکام استخوان های بدن 
• منبع انرژی برای ورزشکاران و کسانی که انرژی زیادی مصرف می کنند.                                                                                                                  

یک حلوا ارده ی خوب باید نرم و فاقد الیاف نخ مانند باشد همچنین رنگ کرمی روشن داشته و هنگام برش تیکه تیکه نشود. حلوا ارده در بین مردم ایران شهرت بسیاری دارد و برای فصل سرد غذای مناسب است. مصرف ارده با شیره انگور یا عسل غذای کامل و مقوی می باشد. از خرید این حلوای خوشمزه چه برای مصرف خود و چه بعنوان سوغاتی از شهر یزد و ارکان فراموش نکنید.