تاریخچه : غار مغان در 35 کیلومتری شهر مشهد و در جنوب روستای مغان واقع شده‌است. قدمت این غار را بر اساس مدارک موجود و اکتشاف فسیلهای حلزونی در مسیرهای منتهی به غار، می توان صد میلیون سال پیش و یا دوره دوم زمین‌شناسی دانست که به علت وجود پرتگاه های خطرناک در غار مغان ورود به داخل آن بدون راهنما و ابزار مورد نیاز خطرناک است.

برای رسیدن به غار مغان باید از جاده کوهستانی پر پیچ و خمی که از سیدی و کوه خلج شروع می شود عبور کرد و پس از طی کردن روستاهای بسیار دیدنی مانند بالندر ، اردمه و خان رود به مغان می رسید. غار در انتهای روستا قرار دارد و دارای دو دهانه است . ارتفاع غار از سطح دریا 2910 متر است. غار دارای شیب پایین است و ستونهای آهکی فراوانی دارد.

در غار چشمه ها و چاه ها و راهروهای زیادی وجود دارد که در صورت عدم علامت گذاری و طناب کشی به گم شدن حتمی بازدید کنندگان منتهی می شود. درون غار بوسیله چاه ها به سه طبقه تقسیم شده است. ارتفاع بعضی از چاه ها تا 25 متر است. غار در بیشتر مکان ها مرطوب و لغزنده است.

روستای مغان در عرض جغرافیایی 34 و8 و36 و طول جغرافیای 82 و 22 و 59 و ارتفاع 1768 متر از سطح دریا و در 28 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد. از روستای مغان پس از طی کوچه هایی دو کیلو متری به چشمه می رسیم که محل اتراق و ابتدای پیاده روی به سمت غار است.

عرض ورودی در ابتدا 19 متر است و ارتفاع آن در شروع 4 و تا 12 متر ادامه دارد . در فاصله 110 متری به استلاکمیت دو قلو می رسیم . در فاصله 120 متری از ابتدای غار با تنگه ای به عرض 4 متر روبرو می شویم در غرب به ابتدای تالار دوم می رسیم تالار اول با طول 246 متر و عرض بین 11 تا 33متر و ارتفاع حدود 9 متر است و بزرگترین تالار در غارهای استان است. تالار دوم به طول 29 متر و عرض 10 متر و ارتفاع 7متر است.

بعد از یک سر بالایی  به دو سوراخ غربی و جنوب غربی به طول 19 متر می رسیم که به تالار سوم منتهی می شود البته مسیر غربی بهتر و ساده تر است . تالار سوم 12 متر طول ، 7متر عرض و 6 متر ارتفاع دارد . در مقابلش یک صخره 5متری و یک راه گربه رو در سمت راست دیده می شود سپس به تالار چهارم می رسیم که 23 متر طول ، 8 متر عرض و 6 متر ارتفاع دارد . بعد از طی حدود 23 متر به یک دو راهی می رسیم که طول هر کدام 17 متر است. با عبور از این مسیر به یک تالار زیبا می رسیم که داخل آن یک برکه به عمق 20 تا 40 سانتیمتر و ابعاد 5×4 متر می باشد که آب آن غیر قابل شرب است.

برای پیمودن غار مغان 2 تا 2.5 ساعت زمان لازم داریم. رسیدن به دهانه غار از روستا 1.5 ساعت طول می کشد و برگشت حدود یک ساعت است. در 20 کیلومتر آخر مسیر که منتهی به روستای مغان می باشد جاده ی خاکی خوبی است و با هر ماشینی می توان این مسیر را پیمود. مسیر حرکت تا روستا خشک است ولی روستای مغان یک روستای زیبا ، سرسبز و خوش آب و هوا می باشد. برای بازدید از درون غار حداکثر دو ساعت زمان لازم داریم. بهترین زمان برای بازدید از غار بهار و تابستان و پاییز می باشد. بدلیل جذابیت بیش از حد این غار به شما پیشنهاد میکنیم در تور مشهد شرکت نمایید و از این غار زیبا و دیدنی بازدید کنید.

ویژگیهای غار مغان

غار از یک دهنه دو قلو تشکیل شده که به وسیله ستونی در وسط از هم جدا شده و به یک جا ختم می شود. هوای داخل غار در فصل های گرم ، خنک تر از بیرون است که داشتن یک لباس گرم لازم است . با پیشروی در تالار اصلی و ادامه دادن مسیر به مکانی می رسیم که باید یک صعود را به صورت نیم دایره انجام داد . از یک راهرو باریک گذشته تا به آخرین تالار غار که برکه ای کم عمق دارد برسیم این آخرین تالار غار است و می توان از کنار این برکه تراورس کرد و به طرف دیگرش رسید، در آنجا راهرو باریکی است که با عبور سینه خیز از آن به یک سه راهی می رسیم . راه دست راست شکاف باریکی است که در صورت ادامه دادن به قدری باریک می شود که امکان عبور از آن نیست و دو طرف دیواره به یکدیگر می رسند و دو راه دیگر بن بست است. با توجه به زیبایی این غار اگر در تور مشهد شرکت کردید حتما از این غار زیبا بازدید نمایید.

تاریخچه : آرامگاه شیخ طبرسی در سال 53 شمسی دارای بارگاه بود. این مزار بعدها به مرور زمان تخریب شد و در طرح توسعه میدان حرم مطهر تنها همان مزار شیخ باقی ماند. بعدها در سال 1370 طی اجرای طرح زیرگذر، قبر سیمانی شیخ طبرسی با طرحی کارشناسی و تشریفات خاص به فاصله 200 متر به محل فعلی انتقال یافت.

شیخ طبرسى از علماى بزرگ شیعه و مفسر قرآن در سده هاى پنجم و ششم قمرى است. شیخ طبرسى صاحب چند تفسیر بر قرآن کریم است که از آن میان تفسیر مجمع البیان وى شهرت بیشترى دارد. مزار وی در فلکه شمالی در محوطه باغ رضوان واقع شده و خیابان مجاور آرامگاه وی از قدیم بنام خیابان طبرسی نامیده می شود.

آرامگاه شیخ طبرسی به صورت پلکانی در سه طبقه ساخته شده است. شیخ طبرسی متولد سال 548 هجری قمری صاحب تفسیر مجمع البیان است. شیخ در سال 523 هجری قمرى از مشهد به سبزوار رفت و در سال 548 که معاصر فتنه قوم ترکمان غز در خراسان بوده در گذشت، یا به دست آن قوم مهاجم کشته شده است، به همین دلیل در بعضى منابع از وى با عنوان شهید هم یاد شده است.

با توجه به وجود مدفن شیخ در قبرستان قتلگاه، پس از احداث خیابان شمالى حرم خیابان مزبور به نام «طبرسى» نامگذارى شده که یکى از خیابانهاى مهم و مرکز شهر مشهد است. باغ رضوان ضمن توسعه حریم حرم در سال 1370 تخریب شد اما قبر شیخ طبرسی با تزریق بتن بر اطراف آن جا به جا و بناى جدیدى براى آن ساخته شده است. اینک مقبره شیخ طبرسى در فضاى شمالى حرم واقع در ابتداى خیابان طبرسى بر جا و محترم است. چهار آرامگاه که نزدیک حرم امام رضا هستند یعنی در همان صحن حرم و در ضلع های شمالی و شرق و… قرار دارند عبارتند از : آرامگاه حر عاملی (شمال شرقی صحن انقلاب ), پیر پالان دوز (ضلع شمالی حرم) , آرامگاه شیخ بهایی (بین صحن امام و آزادی) , آرامگاه شیخ طبرسی (باغ رضوان)

شیخ طبرسی در آغاز جوانی در مشهد سرگرم تحصیلات بوده و سالهای متمادی در رشته های مختلف علمی و فنون تفسیری مانند فقه، حدیث و رجال، ادبیات و لغت از محضر اساتید بزرگی مانند ابو على طوسى، فرزند شیخ الطائفه، شیخ طوسى‏ – حسن بن حسین، جد شیخ منتجب الدین صاحب کتاب فهرست‏ – موفق الدین بکرآبادى‏ – ابوالحسن، عبیدالله بیهقى‏ و شیخ جعفر دوریستى که از شاگردان شیخ مفید است، علومی آموخته است.

مراتب علمیش بیشتر از مکتب ابو علی طوسی (مفید ثانی) شیخ منتخب الدین رازی جدّ صاحب فهرست و ابوالوفای رازی می‌باشد. علامه امینی در شهداء الفضیله راجع به مقام علمیش می‌نویسد: (امین الاسلام معروف به شیخ طبرسی پرچمدار علم و آیت هدایت بود. وی از برجسته ترین زعمای دین و پیشوایان مذهب شیعه به شمار می‌آید. تفسیر وی به مجمع البیان به تنهائی کافیست که دریای فضل و تبحر علمی او را بنمایاند تفسیری که نور حقیقت می‌بارد و پرتوی دانش و بینش وحی الهی می‌تابد کتابی که هیچ کس از آن بی نیاز نتواند بود.

تاریخچه : مدرسه پریزاد از بناهای قرن نهم و از آثار باستانی عهد تیموریان می باشد و درجنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد گوهرشاد واقع شده است و هم زمان با احداث مسجد گوهرشاد ساخته شد. این اثر در تاریخ 20 بهمن 1318 با شماره ثبت 333 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

متولی مدرسه پریزاد زنی نیکوکار و خدمتکار گوهرشاد همسر شاهرخ میرزا بود. که در سال 823 هجری قمری احداث شده است. این مدرسه داخل مجموعه اماکن حرم مطهّر امام رضا (ع) قرار دارد و اکنون به عنوان یک یادگار تاریخی ـ اسلامی محافظت می شود.

فریزر جهانگرد انگلیسی درباره این مدرسه می نویسد:
مدرسه پریزاد خانم که بنای کوچکی است، این زن از ندیمه های گوهرشاد است و در همان زمان که خانم او مسجد گوهرشاد را می ساخت این مدرسه را بنا کرد و موقوفه برای آن قرار داد. بیست تا سی نفر طلبه در این مدرسه سکنی دارند. مدرسه پریزاد مشهد دارای چهار ایوان است و از دو طبقه تشکیل شده که شامل بیست و دو حجره است. هر حجره، دارای ایوانچه ای کوچک می باشد که با کاشی های کتیبه دار تزئین شده اند. صحن حیاط مدرسه بسیار کوچک است .

رنارد اکین باستان شناس انگلیسی در این باره می نویسد:
نماهای داخلی تجدید بنا شده اند. صحن کوچک حیاط مدرسه با ساختمانهای بلند اطراف آن احساس ترس ناشی از مکانهای بسته را در فرد می اندازد.
تمام قسمت های نمای داخل حیاط بخصوص بالای ایوانها و در ورودی با انواع کاشی های معرق و گچبری های زیبا پوشش داده شده است. از قسمتهای نفیس مدرسه، بالای در ورودی و دو سمت درِ ورودی است که با چهار تابلوی نفیس کاشی و آجر به صورت معقلی آرایش شده است.

بالای در مدرسه با خط ثلث زرد رنگ زیبایی با زمینه کاشی معرق لاجوری به تعمیر این بنا در دوره صفوی و پس از آن انجام شده است. اولین تعمیر در زمان شاه سلیمان توسط نجف قلی خان بیگلربیگی قندهار در سال 1091 هجری قمری انجام شده است. تعمیر دوم در سال 1345 ـ 1346 هجری شمسی توسط اداره اوقاف خراسان انجام شده است.

آخرین تعمیر توسط آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی انجام شد که باعث بازسازی کلی بنا به علت فرسودگی بیش از حد آن بود.
این مدرسه بنا بر وقفنامه مفصل باقی مانده، املاک و مستغلات فراوانی دارا بوده که برخی از آنها به علت نوسازی ها و تغییرات کلی بافتِ قدیمی مشهد از بین رفته است. از شرایط مهم واقف این است که مدرسه منحصراً وقف فرزندان متولی و طلبه های زائر امام رضا (ع) شده است و کسی به جز این دو گروه نمی توانند از آن استفاده کنند.
قسمتی از موقوفات مدرسه عبارتند از: « دوازده سهم از میاه مزرعه ادک، تمامی کلی مزرعه چشمه اسلامیه، تمامی کل دوازده سهم مزرعه جرمق، مزار خواجه ربیع با تمام متعلقات آن» می باشد. مدرسه پریزاد قبلا در حاشیه بازار زنجیر قرار داشت و اکنون در مجموعه اماکن حرم مطهر جنب کفشداری دارالولایه قرار گرفته است.
این مدرسه چندین بار تعمیر اساسی شده است ولی هیچ وقت سازه اصلی آن تغییر نکرده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با کمک آستان قدس رضوی در سال 1368 هجری شمسی باز سازی شد و اکنون مرکز پاسخگوئی به سؤالات دینی و اطلاع رسانی می باشد که شامل بخش های پاسخگویی به مسائل شرعی به صورت حضوری و تلفنی ، مشاوره دینی، حلقه های معرفت ،حرم شناسی، رایانه واطلاع رسانی است.  بازدید از این مدرسه به مسافران تور مشهد توصیه می شود.

باغ کلات نادری و عمارت خورشید برای آرامگاه نادر شاه افشار در سال 1160 هجری قمری به دستور وی ساخته شده است. این بنا بعدها در دورانی که آل جلایر در این منطقه حکمرانی داشته با تغییرهای اندکی به صورت کاخ مورد استفاده قرار گرفت. عمارت خورشید با معماری ویژه ایرانی، با بخشی استوانه‎ای شکل ( 94/20 متر از کف زیر زمین و 30/11 متر بلندتر از پوشش طبقه هم کف) ساخته شد.

از آثار تاریخی کلات: بند نادری ، قلعه فرود برجهای نگهبانی، کتیبه نادری، بقایای دروازه ارغونشاه، بقایای آب انبارها و اقامتگاه نادرشاه درخشت بعلاوه دو اثرتاریخی عمده کاخ خورشید و مسجد کبود گنبد را می توان نام برد.

بسیاری معتقدند که سنگ تراش‎های این بنا را نادر شاه از هندوستان آورده باشد زیرا سنگهای پر حجم و سنگین بنا، که موضوع آن‎ها انواع میوه‎های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی است، در حالیکه در آن زمان میوه‎هایی چون موز، آناناس و … در ایران وجود نداشته است تا سنگ تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را حجاری کنند. در این باغ220 عدد درخت چنار کاشته شده که باغ با این درختان شکل گرفته است. در حال حاضر منبع آبرسانی اولیه باغ از بین رفته است و آب باغ توسط آب انباری که در زیر پیاده‎رو انتهای شرقی باغ ایجاد شده تامین می‎شود.

مرکز شهرستان کلات، شهر کبود گنبد است. کلات به نام نادر شاه رقم خورده است. شهری که در میان کوه‌های هزارمسجد قرار گرفته است و از مشهد تا آن، 145 کیلومتر جاده کوهستانی است. شهرستان کلات، از شمال به وسیله تپه ماهورهای نسبتاً پست با کشور ترکمنستان همجوار می باشد. از جنوب به کوه هزارمسجد و شهر مشهد، از سمت شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می‌شود.

کلات در لغت به معنی «آبادی و زیستگاه بر فراز کوه» است و همان‌گونه که از نامش پیداست، فراز و فرودهای تاریخی‌اش را با نادر تجربه کرده است. چون زمانیکه نادرشاه افشار در خراسان به حکومت رسید، ایران با ضعف حکومت مرکزی روبه‌رو بود، اما نادر نه‌تنها این اتحاد را برای ایرانیان به ارمغان آورد بلکه مهاجمان ایران را نیز به عقب راند و کشورگشایی‌اش را تا هندوستان ادامه داد.

تاریخچه : بنای تاریخی گنبد سبز مشهد، در خیابان آخوند خراسانی واقع در وسط میدانی با نام آخوند خراسانی واقع شده است. و به خاطره داشتن رنگ فیروزه ای به «گنبد سبز» معروف شده است. این آرامگاه مدفن « شیخ محمد مومن » عارف استر آبادی است که به سال 904 هجری قمری وفات یافته است. بعضی او را صاحب کتاب « تحفته حکیم مومن » در طب قدیم می دانند. ایشان از شیوخ صفوی شیعه مذهب بوده است. بنای تاریخی گنبد سبز از جاذبه های مذهبی شهر مشهد می باشد.

محمد مومن عارف حکیم در قرن نهم هجری زیسته. شیخ مؤمن از علمای بزرگ شیعه و هم عصر عالم جلیل القدر شیخ حر عاملی، صاحب کتاب وسائل الشیعه بوده است. ایشان از علمایی است که بیشتر عمر خود را به تعلیم و تعلم روایات و سخنان معصومین (علیهم السلام) و عبادت و خدمت به مردم گذرانده است. ایشان مدت 36 سال از عمر خود را در تطبیق و بررسی روایات کتب اربعه شیعه گذرانده است،این امر ارادت و تقید ایشان را به تبعیت از معصومین (علیهم السلام) به اثبات می رساند.

گنبد سبز از داخل ساختاری چهار ضلعی و در نمای بیرونی بدلیل وجود طاقنماهای دو اشکوبه زوایای آن شکل هشت گوشه دارد. پایه‌های اطراف طاقها تا پیشانی بنا و بخش فوقانی ازاره‌های پیرامون نمای خارجی آن مزین به کاشیهای معرق و متنوعی است که علاوه بر زیبائی بیانگر شیوه تزئینی دروه صفویه است.

فضای داخلی گنبد دارای کتیبه ای است با مضمون صلوات کبیره و حدیثی از پیامبر اکرم (ص) که در پایان آن، نام راقم این سطور با عبارت ((نمقفه حسین بن محمد المشهدی)) و تاریخ 1058 قمری دیده می شود. در زیر گنبد بنا کتیبه اى به خط ثلث وجود دارد که در پایان آن تاریخ 1058 قمرى نوشته شده است.

این مقبره مورد توجه و زیارت مردم مشهد، خصوصا پیروان تصوف و عرفان است و در سال 1036 ساخته و در سال هاى 1055 تا 1058 تکمیل و تزیین شده است. شرح زندگانی و کرامات شیخ محمد مومن مشهدی، در کتابی با عنوان «گنبد سبز مشهد» به قلم مهدی قربانی منتشر شده است. متن این کتاب به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی در یک جلد کتاب منتشر شده است و همچنین این کتاب مرجعی معتبر برای دانشجویان تاریخ و باستان‌شناسی برای کارهای پژوهشی و علمی شناخته شده است.

نتیجه کاوشهای باستانشناسی در مورد گنبد سبز نشان می‌دهد که بنا بر فراز دو سردابه کوچک و بزرگ تدفینی مجاور همدیگر که دارای بقایای انسانی بوده‌اند ساخته شده است. در این سردابه‌ها قطعات پراکنده سفال لعابدار با رنگهای سبز، آبی، سفید آبی، فیروزه‌ای و قهوه‌ای جمع‌آوری گردیده است.

گنبد سبز مشهد در سال 1356 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1370 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.