بزرگ ترین مجموعه تاریخی شیخ کلخوران، آرامگاه امین الدین جبرائیل است. مقبره شیخ جبرائیل از جمله بهترین نمونه مقابر معماری اسلامی ایران محسوب می شود که سادگی و موزون بودن اجزای آن و تزئین فوق العاده در سطوح داخلی این بنا، آن را در زمره شاهکارهای معماری دوره صفویه قرار داده است. این مقبره در محوطه وسیعی بنام باغ شیخ واقع شده و به شکل هشت ضلعی و با آجر، بنا شده است.
در مقبره شیخ امین الدین جبرائیل برجی قرار دارد که مشابه برج مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی است به همین دلیل احتمال می رود که برج در اوایل قرن هشتم هجری ایجاد شده اما اصل عمارت همزمان با بقعه صفی الدین بنا گشته است. طراحی و سبک نقاشی مقبره امین الدین جبرائیلی مربوط به دوره صفوی می باشد. گچبری های زیبا به همراه گل های شاه عباسی در سقف رواق بقعه به گونه ای صورت گرفته که آرامش معنوی را در محیط فراهم می نماید.
چوب جنگلی در درب ورودی بقعه به کار رفته و اشعاری برجسته در حواشی لنگه درب ها کار شده است. با توجه به باقیمانده اشعار که به خط نستعلیق نوشته شده تاریخ ساخت آن مربوط به 1030 هجری قمری بیان شده است. در قسمت بالای درب ورودی، تصویری از شیر و پلنگ به زنجیر، نقاشی شده که نشان از سبک منتسب به دوره صفوی و اوایل قرت یازدهم هجری است.
در جنوب شرقی بقعه شیخ جبرائیل، هفت قطعه سنگ پر نقش و نگار و به موازات هم قرار دارد که به نام هفت تنان کلخوران معروف می باشند.
تزئینات کاشی به شکل تلفیقی در بیرون بقعه صورت گرفته و سقف این بنای تاریخی مسطح مانند می باشد. هم چنین در ورودی بقعه ایوانی با تذهیب کاشی قرار دارد. در محوطه بقعه شیخ امین الدین جبرائیل گلکاری و تزئیناتی صورت گرفته که جلوه خاصی به این منطقه بخشیده است.
منبع : نشاط آوران
آخرین بازسازی و مرمت این بنا در زمان ایلخانیان انجام گرفته است. از طرف سازمان میراث فرهنگی کاوش های باستان شناسی برای شناسایی تاریخ و تکامل مسجد در طی دوران های مختلف آغاز شد که با توجه به مطالعات انجام شده، اصل بنای کنونی مسجد جمعه مربوط به زمان سلجوقیان هست و این بنا خود نیز بر روی بقایای کهن تر ایجاد گشته است.
درب ورودی مسجد جمعه شامل گره های هندسی، گل میخ های آهنی و کتیبه ای به خط نسخ می باشد که اینگونه برداشت می شود که درب گفته شده از مکان دیگری به این مسجد آورده شده است. بقایای مناره ای با ارتفاع هشت متر در حوالی مسجد قابل مشاهده است که نشان از وجود این بنا در زمان سلجوقی می باشد.
دو سنگ نبشته در بدنه مناره نصب گشته که مربوط به فرمان حکمران آق قویونلو است. این سنگ نبشته به احتمال زیاد از جای دیگری آورده شده و با بنای مسجد و مناره هیچ ارتباطی ندارد.
بنای مسجد قدیم شامل چهار طاق و گنبد است. در تمام بنای مسجد اردبیل، آجر بکار رفته و مقدار کمی تزئینات کاشی کاری دارد که هم اکنون بخشی از نما باقی مانده است.
یکی از مختصات استثنایی پلان مسجد جمعه اردبیل شکل گیری و نقشه مسجد است که بر خلاف مساجد چهار ایوانی دوره سلجوقی ساخته شده است.
با گذر زمان این مسجد دچار صدمات زیادی شده بالخص در سال 1357 هجری شمسی در جریان توسعه خیابان بخش اعظمی از تپه تاریخی از بین رفت.
منبع : نشاط آوران
موزه حیات وحش اردبیل جذابیت متفاوتی از ترکیب تاریخ و طبیعت را در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار می دهد. در این موزه گونه های متعددی از پستانداران، خزندگان، ماهیان و حیوانات وحشی نادر به شکل تاکسیدرمی یافت می شوند.
جانداران تاکسیدرمی شده به صورت پانل در معرض دید عموم قرار گرفته اند. به عنوان نمونه بخش هایی از جمجمه حیوانات، شاخ و بال پرندگان و حشرات مختلف بر روی دیوار واقع شده است. فسیل و کانی های طبیعی نیز در موزه می توان رویت کرد.
موزه حیات وحش را می توان جزء مکان های فرهنگی، آموزشی، اجتماعی، نمایشگاهی و تحقیقاتی بر شمرد. این موزه زیست بوم های مختلف، گونه های حیات وحش، پوشش گیاهی منطقه و ارزش نگهداری تنوع زیستی را به اقشار گوناگون جامعه می شناسد.
موزه حیات وحش اردبیل شامل بخش های گوناگونی است :
در بخش دوران آفرینش و دیرینه شناسی بازدید کننده با موقعیت های مختلف کره زمین در منظومه شمسی آشنا شده و هم چنین می تواند در زمینه ادوار گوناگون زمین شناسی و مراحلی از تکوین زندگی و تحول اجتماعات زیستی اطلاعاتی را به دست آورند. از نمونه زیستگاه های حیات وحش استان اردبیل که در دو مجموعه طراحی شده می توان به دیوراماهای زیست بوم های دشتی، تالابی و کوهستانی این موزه اشاره کرد که به گونه ای جانور را در محیط قرار داده اند که بیننده محیط زیست طبیعی جانور را نظاره گر باشد.
اکثر نمونه های قرار گرفته در موزه تاریخ طبیعی اردبیل دارای برچسب مشخصات می باشند. هم چنین در آکواریوم هایی که در معرض دید علاقه مندان گذاشته شده می توان گونه هایی از انواع آبزیان آب های استان اردبیل، ماهیان تزئینی و غیره را یافت.
در موزه تاریخ طبیعی بخشی مربوط به فروش کتاب های زیست محیطی وجود دارد. هم چنین در جهت آموزش و بالا بردن سطح دانش و فرهنگ زیست محیطی برای بازدیدکنندگان بروشورها، پوسترها و مقالاتی برای مطالعه در این بخش گذاشته شده است.
فضایی زیبا و چشم اندازی دلپذیر را می توان از طبقات فوقانی موزه حیات وحش نظاره گر بود و می توان پس از بازدید از موزه برای استراحت به زیست بوم آبی دریاچه شورابیل و کوهستان سبلان رفت.
منبع : نشاط آوران
تاریخچه موزه مردم شناسی اردبیل : یکی از موزه های معروف شهر اردبیل، موزه مردم شناسی اردبیل است. این موزه یادگارهایی از فرهنگ، هنر، معماری و تاریخ مردمان این منطقه را به بازدیدکنندگان نشان می دهد.
موزه مردم شناسی اردبیل در میدان عالی قاپو واقع شده و در دوره قبل از صفویه، حمام آقانقی بجای این موزه قرار داشت. این حمام در زمان ایلخانیان به دستور ظهیر الاسلام ساخته شد و بعد از 200 سال توسط شخصی به نام آقانقی موتمن الرعایا خریداری و مورد بازسازی قرار گرفت. هم چنین حمام آقانقی در سال 1378 هجری شمسی توسط میراث فرهنگی خریداری و مورد مرمت قرار گرفت و در آخر نیز موزه مردم شناسی این کار را انجام داد.
مردم این منطقه توجه ویژه ای به پاکیزگی داشتند، به همین دلیل حمام های تاریخی اردبیل از اهمیت بسزایی برخوردار بوده چرا که سرگذشت تاریخی این منطقه را از سال های طولانی بازگو می کنند.
حمام های اردبیل هم چنین توجه و نگاه مورخان و جهانگردان را به خود جلب کرده به گونه ای که در رابطه با زیبایی و تمیزی اش در کتاب ها سخن به میان آمده است.
در موزه مردم شناسی اردبیل تجمیع قرن ها هنر معماری به کار رفته و به جزئیات توجه مخصوصی شده است. از جمله قسمت های حمام می توان به رواق هشتی شکل، کفش کن، رخت کن، گرمخانه، گنبد سربینه، استخرهای آب گرم و سرد اشاره نمود که هم اکنون در این قسمت ها، اشیای قدیمی گذاشته شده است.
نحوه آبرسانی در حمام های قدیمی به خاطر نبود لوله کشی آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در گذشته برای اینکار از لوله های سفالی استفاده می شد.
با رفتن به موزه مردم شناسی اردبیل علاوه بر دیدن آثار باستانی می توان معماری حمام های تاریخی قدیمی را مشاهده نمود.
هم چنین در این موزه مجسمه هایی با پوشش محلی و آیینی مردم اردبیل در معرض نمایش قرار داده شده اند که در وضعیت های متعدد قسمتی از فرهنگ و آداب و رسوم این استان را بازگو می نمایند.
از آب دریاچه نئور برای مصارف کشاورزی استفاده می شود به همین دلیل در سال 1366هجری شمسی سدی را در تنها خروجی دریاچه احداث نمودند تا بتوانند آب را ذخیره نمایند. هم چنین برای کنترل جمعیت گامارس های موجود در دریاچه نئور میزان کمی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان رها ساختند. وسعت حوضه آبریز دریاچه در حدود 45 کیلومتر مربع است.
سازمان حفاظت محیط زیست، منطقه دریاچه نئور اردبیل را به عنوان یک منطقه حفاظت شده زیست محیطی در نظر گرفته است. به همین خاطر در این دریاچه شکار هر نوع پرنده آبی ممنوع شده است. طبیعت زیبای دریاچه نئور دارای ارزش های زیستگاهی، اکوتوریستی، کشاورزی، دامداری و زنبورداری می باشد. پوشش گیاهی متنوعی در این منطقه وجود دارد که از جمله می توان به شبدر، بومادران، بابونه، نعناع، آلاله و … اشاره نمود. هم چنین دریاچه نئور اردبیل زیستگاه برخی از گونه های پرندگان مهاجر عبوری نیز می باشد. چشمه های متعددی نیز در اطراف دریاچه قرار دارد.
یکی از معروف ترین مسیرهای طبیعت گردی برای علاقه مندان به طبیعت ایران زمین، کوهنوردی بهاره نئور به ییلاق زیبای سوباتان می باشد که تورهای زیادی در این فصل به این منطقه وارد می شوند. اگر قصد طی کردن این مسیر را ندارید می توانید در کنار دریاچه نئور لحظات خوشی را سپری نمایید.
هم چنین همه ساله در شهریور ماه برای دوستداران به صید ماهی مسابقه ماهیگیری در دریاچه نئور برگزار می گردد. در حال حاضر برای گردشگران در کنار دریاچه امکانات رفاهی و اقامتی خاصی برقرار نیست و وسایل رفاهی در حد معمول میباشد.
منبع : نشاط آوران
