به دستور شاه عباس صفوی، الله وردی خان سردار معروف شاه عباس در سال 1010 هجری قمری ماموریت یافت که سی و سه پل اصفهان را بنا کند و ایشان توانست آن را به بهترین کیفیت انجام دهد. الله وردی خان به دلیل خصوصیات والایش نظیر دلیر، باتدبیر، کاردان، بخشنده و فرمانبرداریش در عرض مدت کوتاه تمام فارس را به تصرف خویش در آورد و به دلیل علاقه ای که شاه عباس نسبت به ایشان داشت به عنوان امیر الامرایی حکومت فارس رسید. بنابراین این پل باز آن جهت به الله وردی خان نیز معروف می باشد.

معماری سی و سه پل اصفهان:

طول این پل295 متر و عرض آن 13,75 می باشد. زیبایی های خاص دیگری در ساختمان پل دیده می شود. مثلا زمانی که در زیر پل هستیم و به امتداد پل نگاه می کنیم دالان مستطیل درازی به تصورمان می رسد که وجود دارد.

این تصور به دلیل وجود ارتباط پایه های پل به یکدیگر است که زیر آن ها باز بوده و می توان در داخلشان حرکت کرد. به این جهت است که در کتاب عالم آرا نویسنده کتاب چهل چشمه را به یک چشمه تشبیه کرده است. البته تعداد چشمه ها در ابتدا 40 تا بوده که اکنون به دلیل اینکه 7 تای آن خشک شده به سی و سه چشمه خوانده می شود.

هر پل دارای دو ستون است. از هر سو در بالای پل ایوان و نشیمن گاهی وجود دارد که در هر دوی آن ها یک طرفشان به سمت رودخانه زاینده رود و طرف دیگر به سمت داخل سی و سه پل اصفهان است. دالانچه ای در میان این دو ردیف برای عبور و مرور عابرین در نظر گرفته شده است. در زیر پل سی و سه پل سکوهای سنگی ای رویت می شود که در زمانی که سرعت آب آرام و ملایم بوده مردم از روی آن ها بگذرند و از پل عبور نمایند.

در  سی وسه پل اصفهان در زمان شاه عباس اول جشن آبریزان برگزار می شد که جشن مورد علاقه شاه بود. در این جشن مردم بر سر و روی هم گلاب و آب می ریختند و سعی می کردند در آن روز از همه چیز لذت ببرند و به تفریح بپردازند.

معمار این اثر تاریخی  استاد حسین بناء اصفهانی بوده که ایشان پدر محمد رضا اصفهانی معمار معروف مسجد شیخ لطف الله است. نکات جالب که این معمار در طراحی سی و سه پل اصفهان لحاظ کرده این است که پل در عریض ترین قسمت رودخانه زاینده رود ساخته شده است که یکی از محاسنش این بوده که این قسمت رودخانه در بستری کم عمق، وسیع و آرام ایجاد شده و چشم انداز زیبایی را آفریده است.

منبع : نشاط آوران

نام اشرف به این دلیل انتخاب شده است که اشرف افغان این عمارت را برای سکونت خویش برگزیده بود اما در این مورد وجه تسمیه مشخصی وجود ندارد و عده ای آن نام را به شاه عباس دوم نسبت می دهند.

اتاق ها و تالارهای زیبایی در این عمارت وجود دارد که تزئینات نفیس و زیبایی در آن ها کار شده است. این مجموعه زیبا برای سکونت پادشاه و خانواده و دربارش مورد استفاده قرار می گرفت. هنوز تالار مرکزی و یکی از اتاق های بزرگ عمارت اشرف پابرجاست و تزئینات آن سالم باقی مانده است.

فضای عمارت تالار اشرف اصفهان مجلل بوده و گچ بری های لاجوردی و طلاکاری شده در آن صورت گرفته است.  طاق های عمارت بلند و از مقرنس کاری های طلاکاری زیبا پوشیده مستور شده است. به هنگام ورود به فضای عمارت در سقف تالار مرکزی یک ترنج زیبا از طلای خالص مشاهده می نماییم که بسیار  خوش منظر و شکیل است.

در این بنای تاریخی اصفهان در و پنجره های گوناگون و زیبایی وجود داشته، که در حال حاضر همگی نابود شده اند. سازه این تالار با چوب بست انجام شده و بام این بنا بروی پایه های بلند که به طلا آراسته شده قرار داده شده است.

عمارت تالار اشرف اصفهان در دوره های مختلف تاریخی اقوام مختلفی را در خود جای داده و کاربردهای متفاوتی هم داشته است. بنا به گفته های شاردن سیاح فرانسوی ساخت تالار اشرف را به اواخر دوره سلطنت شاه سلیمان دانسته ودر این مکان به محل برگزاری تاجگذاری شاه سلیمان اشاره می کند. عده ای دیگر گفته اند که  این تالار در زمان اوایل جنگ جهانی اول به صورت انبار علوفه بوده است و سپس محل استقرار نظامیان روسی و بعد از آن مکان استقرار دسته موزیک نظامی بوده که خوشبختانه درآن دوران تزئینات زیبای عمارت در زیر گچ مخفی و از دسترس نظامیان خارج شده بود.  

در طی زمان شکاف و درز هایی در بدنه تالار اشرف اصفهان ایجاد شده بود که با مرمت این بنا از خطرات احتمالی دیگر جلوگیری شده است. شهرت بیشتر عمارت تالار اشرف به خاطر نقاشی های زرنگار و گچبری های پرکاری است که در این فضای باشکوه صورت گرفته است.

منبع : نشاط آوران

مناره ها و گنبدهای فیروزه ای شهر اصفهان از شهرت خاصی برخوردار است. مناره هایی که در دوره های تاریخی در اطراف شهر استوار شده اند بار دیگر عظمت و شکوه هنر این شهر را به تصویر کشیده اند.

منار جنبان اصفهان به دلیل حرکت مناره هایش از شهرت عامه برخوردار بوده است، با اینکه در بعضی بناهای اصفهان مثل مناره مسجد امام این اتفاق را نیز شاهد هستیم. این مناره ها در اثر وزش باد شدید به حرکت در آمده و حرکتشان چندان محسوس نمی شود.

بنای تاریخی منار جنبان به شکل یک بقعه می باشد که ایوانی به ارتفاع 10 متر در بالای آن ساخته شده و دو ستون به صورت مناره با ارتفاع 17 متر از سطح ایوان بالاتر کشیده شده است. دو مناره به فاصله 9 متر نسبت به هم قرار گرفته و محیط هر مناره 4,5 متر است.

از طریق گذر از پلکانی مارپیچی به پشت بام و مناره ها می رسیم. به احتمال زیاد مناره ها در اواخر دوران صفویه به این بنا افزوده شده که با حرکت یک مناره ، مناره دیگر و تمام ساختمان به لرزش در می آید. ارزش معماری منارجنبان اصفهان به خاطر حرکت شدید مناره ها است که با آنکه از نظر استادان فن، اتفاق عجیبی نیست اما چون این دو مناره نسبت به دیگر مناره ها سبک و باریک ترند حرکتشان محسوس تر است. عامل موثر در تسهیل حرکت مناره ها جنبان، وجود کلاف های چوبی ای است که در هر دو مناره به کار برده شده است.

مقبره ای که در منار جنبان قرار دارد، متعلق به یکی از زاهدان مشهور قرن هشتم هجری بنام عمو عبدالله کارلادانی است. سنگ بزرگ مرمری بر روی قبر عمو عبدالله قرار دارد و با خط ثلث به صورت برجسته سوره یاسین نوشته شده است. هم چنین در بالای سنگ مقبره بر روی قطعه سنگ مرمری مشخصه و صفات وی ذکر گردیده است.

تزئینات کاشی کاری به شیوه مغولی در ساختمان این بنای تاریخی قابل مشاهده است. زینت دیگر این بنا که می توان به آن اشاره کرد ایوان دوره مغول است که با خط های ظریف و نقش های ستاره ای و کاشی های لاجوردی آراسته شده است.

منبع : نشاط آوران

مدرسه چهار باغ اصفهان در زمان شاه سلطان حسین برای تدریس و آموزش طلاب علوم دینی ساخته شد و تا امروز هم به همین هدف مورد استفاده قرار می گیرد.

دیدنی های مدرسه چهار باغ عبارتند از:

• نقوش زیبای کاشی کاری گنبد مدرسه
• دربی مجلل وتزیین شده با طلا و نقره
• محرابی با شکوه
• منبر مرمری
• حجره های مخصوص پادشاه صفوی
• کاشی کاری های زیبای مدرسه
• کتیبه هایی با خط نستعلیق
• اشعاری که در سرسرای مدرسه قرار داشته و به خط نستعلیق محمد صالح اصفهانی است.
• پنجره های آلت بری شده

تنوعی از نقش و رنگ در کاشی های مدرسه چهار باغ هست که در دیگر بناهای اصفهان اینقدر به چشم نمی آید. وجود درختان چنار کهنسال برابر با قدمت خود مدرسه و نهر آبی که از لابلای درختان می گذرد به زیبایی این باغ می افزاید.

مدرسه مادرشاه و مدرسه سلطانی نام های دیگر این مدرسه با شکوه اصفهانی است.

در دوران صفویه بازارچه ای مرتفع در شمال مدرسه چهار باغ وجود داشت که به دلیل همین ارتفاع بلندش به بازارچه بلند و برای شکوهش به بازارچه شاهی شهرت یافت. امروزه این بازارچه به نام بازار هنر خوانده می شود. مجلل ترین اقامتگاه مسافرین که از سبک معماری  منحصر بفردی برخوردار می باشد و با نام کاروانسرای مادرشاه شناخته شده، در شرق مدرسه چهارباغ اصفهان قرار گرفته است. این دو بنا به دستور مادر شاه سلطان حسین صفوی برای پشتوانه نهاد آموزشی مدرسه چهارباغ ساخته شده بود.

مدرسه چهار باغ اصفهان به عنوان موزه کاشی کاری ایران مطرح است که بر روی گنبد این مدرسه کاشی های هفت رنگ، پیلی، معلقی، معرق و گره سازی دیده می شود. تمام سطح های این بنا با کاشی های رنگارنگ تزئین شده و زیباترین قسمت از لحاظ کاشی کاری در هشتی ورودی مدرسه قابل رویت است.

در قسمت منبر دوازده پله مدرسه بهترین نمونه سنگ تراشی زمان صفویان را نظاره گر هستیم که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده است. هم چنین درکنار این منبر مرمری محراب نفیسی قرار دارد و کتیبه ای که در بالای این محراب قرار داشته به خط عبدالرحیم جزایری است.

طرحی چهار ایوانی در مدرسه چهار باغ به کار برده شده و حجره ها و ایوان های این مدرسه در مقابل باغی پر از درخت قرار گرفته که نهر فرشادی از میان آنها می گذرد.

منبع : نشاط آوران

شاه عباس زمانی که اصفهان را پایتخت خود قرار داد در کاخی که همجوار میدان نقش جهان بود اقامت گزید و در سال 1006 هجری برای زیباسازی و توسعه کاخ اقدام کرد تا اعضای دیوانخانه و درباریانش نیز در آن جا سکونت کنند برای همین مدتی در کاخ قدیمی که در محله دوری واقع بود زندگی کرد. در داخل باغ عمارت خصوصی شاه را ساختند و داخل بنای عالی قاپو اصفهان به معنای در اصلی کاخ، دیوان و دفاتر صدارت عظمی قرار داده شد.

کاخ عالی قاپو اصفهان شش طبقه داشت و شاه عباس به همین منظور حرمسرای خود را از دردشت به طبقات بالای کاخ آورد و می توان به جرئت گفت که از بام این کاخ با شکوه بهترین و زیباترین مناظر اصفهان قابل رویت بود.

سردر عالی قاپو که به در مقدس شهرت داشت از سنگ زیبای سماق به رنگ سبز ساخته شده و از چنان قداستی برخوردار بود که هیچ کس حتی خود شخص شاه سواره از آن عبور نمی کرد و قبل از ورود به این در پیاده می گشت.

بعد از عبور از در ، دو تالار بزرگ را مشاهده می کنیم که یکی محل استقرار رئیس دیوانخانه و تالار دیگر مربوط به رئیس دربارها بود. همواره در عمارت عالی قاپو اصفهان بر روی عموم باز بود.

شاه به دلیل علاقه ای که به این بنا داشت بیشتر اوقات خود را برای رسیدگی به امور کشور، مجالس خصوصی، غذا و استراحت در آن جا سپری می کرد و در طول روز نظاره گر میدان نقش جهان بود. شاه عباس به خاطر اهمیتی که برای کاخ عالی قاپو قائل بود دستور داد هنرمندان بزرگی از جمله رضای عباسی به گرد آوری نقش و نگارهای زیبا بر روی دیوار بپردازند و محیطی زیبا و بی همتا را برایش ایجاد نمایند. به همین دلیل نقش و نگارها و تزئیناتی در طاق اتاق ها صورت گرفت که زیباترین آن را در اتاق طبقه سوم که مخصوص شاه بود نظاره گر هستیم.

طبقات بالا دارای پلان یکسانی است که شامل یک سالن بزرگ و چندین اتاق می باشد و تعدادی از اتاق ها که رو به روی میدان قرار دارند بالکن هایی برایشان در نظر گرفته شده است. تعداد در های این عمارت به بیش از 500 تا می رسد.

کاخ عالی قاپو اصفهان به دلیل ارزش والایش تا به امروز مورد بازدید خیلی از سیاحان و گردشگران قرار گرفته و به گونه ای است که توصیف جامعی از این کاخ را در سفرنامه های خود می آورند.

منبع : نشاط آوران